Page 57 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน
P. 57
48
ร้านบำรุงชาติสาสนายาไทย ก่อสร้างขึ้น 1 ปีภายหลังจากมีพระราชบัญญัติการแพทย์พุทธศักราช 2466
ซึ่งในพระราชบัญญัติฉบับนี้ ระบุว่า การรักษาโรคนั้นเป็น “การประกอบโรคศิลปะ” ที่มีอิทธิพลต่อสวัสดิภาพของ
ประชาชน กรุงสยามยังไม่มีระเบียบบังคับควบคุม ประชาชนยังไม่มีความคุ้มครองจากอันตรายอันอาจจะเกิดจาก
การรักษาโดยผู้ไร้ความรู้และไม่ได้ฝึกหัด เป็นต้น ซึ่งในพระราชบัญญัตินี้กล่าวเฉพาะการปรุงยาเท่านั้น แต่ยังไม่ได้
ครอบคลุมถึงการขายยา ต่อมาเมื่อมีพระราชบัญญัติเพิ่มเติม พ.ศ. 2472 จึงควบคุมให้สถานขายยา การโฆษณายา
ต่าง ๆ ให้อยู่ในการประกอบโรคศิลปะด้วย เพราะในยุคนั้นการแพทย์แบบสากลแบบตะวันตกได้แพร่หลายเข้ามา
มาก เช่น การสร้างโอสถศาลาของมิชชั่นนารีชาวอเมริกันตั้งแต่เมื่อครั้งรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้า
เจ้าอยู่หัว เพื่อทำการรักษา จ่ายยา และหนังสือเกี่ยวกับศาสนาให้กับคนไข้ จนเริ่มมีการสร้างโอสถศาลาตามหัว
เมืองต่าง ๆ โดยรัฐในเวลาต่อมา
ทั้งนี้ ในพระราชบัญญัติ พ.ศ. 2466 เแบ่งการแพทย์เป็น 2 แผน คือ แพทย์แผนปัจจุบันและแพทย์แผน
โบราณ โดยแพทย์แผนโบราณแบ่งออกเป็น 4 สาขา ได้แก่ สาขาเวชกรรมแผนโบราณ เภสัชกรรมแผนโบราณ ผดุง
ครรภ์แผนโบราณ และสาขานวดแผนโบราณ ดังนั้น ทั้งการปรุงยาและการขายและโฆษณายาต่าง ๆ จึงถูกควบคุม
ด้วยพระราชบัญญัติการแพทย์มาตั้งแต่ครั้งรัชกาลที่ 6 และร้านหมอหวานก็อยู่ในขอบข่ายของการควบคุมดังกล่าว
จึงต้องทำใบอนุญาตให้ถูกต้องตามกฎหมาย
โดยนิยามของแพทย์แผนโบราณที่ถูกต้องตามพระราชบัญญัติควบคุมการประกอบโรคศิลปะตามกฎหมาย
มีใบอนุญาตประกอบโรคศิลปะได้ จะต้องตรวจโรค รักษาโรค ตามหลักโบราณที่สืบทอดกันมา ยารักษาโรคต้องใช้
สมุนไพรที่เป็นพืช สัตว์และแร่ธาตุ จะใช้ยาแผนปัจจุบันหรือฉีดยาไม่ได้ ผิดสาขาในการประกอบโรคศิลปะ เพราะ
การเรียนรู้นั้นต่างกันกับแพทย์แผนปัจจุบัน แพทย์แผนโบราณจึงใช้ยาหม้อต้ม ยาผง ยาปั้นลูกกลอน บีบนวดและ
ประคบ จะปรุงยาแผนโบราณบรรจุในแคปซูลทำเม็ดเคลือบไม่ได้ เพราะถูกห้ามไว้ตามพระราชบัญญัติ
60
จากหลักฐานที่เหลืออยู่ที่บ้านหมอหวาน เช่น หูฟังและปรอทวัดไข้เหมือนแพทย์แผนปัจจุบันและขวดยา
ที่ตั้งไว้ภายในร้านก็มีตัวอักษรภาษาอังกฤษกำกับอยู่ ยาที่เหลือติดก้นขวดเป็นยาเม็ด และมีบล็อกพิมพ์ยา แสดงถึง
การปรับตัวจากยาสมุนไพรไทยซึ่งมักทำเป็นยาผง ให้เป็นยาเม็ดใกล้เคียงยาฝรั่ง การตรวจรักษาก็นำการแพทย์แผน
ตะวันตกเข้ามาผนวก จึงอาจกล่าวได้ว่า หมอหวานได้ผสานความรู้ทั้งของดั้งเดิมและแบบแผนสมัยใหม่ แสดงถึง
ความพยายามปรับตัวของการแพทย์แผนไทยนอกจากจะเพื่อให้ถูกต้องตามกฎหมาย และพร้อมรับมือกับกระแส
วลัยลักษณ์ ทรงศิริ, ร้านยาหมอหวาน : บ้านหมอหวาน (1), เอกสารประกอบการเสวนาเรื่อง "ฟื้นพลังยาไทย บำรุงชาติสาสนา
60
ยาไทย" โดย มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์
