Page 216 - ทวารวดี ประตูสู่การค้าบนเส้นทางสายไหมทางทะเล
P. 216
ภาพถ่ายทางอากาศพบว่ามีร่องรอยของพื้นที่ราบลุ่มซึ่งคาดว่าเคยเป็น
ท้องนาสมัยโบราณ การจัดการระบบคูคลองของเมืองนั้นก็เชื่อว่าส่วนหนึ่งท า
ขึ้นเพื่อเอื้อต่อการระบายน ้าเข้าสู่ที่นา หลักฐานที่จะน ามาสนับสนุนแนวคิดนี้
ได้อีกทางหนึ่งก็คือ การค้นพบแกลบข้าวปะปนอยู่ในก้อนอิฐที่มีจ านวนมาก
ซึ่งใช้ในการก่อสร้างศาสนสถานสมัยทวารวดี ดังนั้นระบบเศรษฐกิจในด้าน
14
การส่งออกของรัฐทวารวดีจึงน่าจะเกี่ยวข้องกับการค้าขายข้าวเป็นหลัก
นอกจากข้าวแล้วรัฐทวารวดีก็น่าจะมีสินค้าประเภทของป่าด้วย
ดังที่ ธิดา สาระยา เคยน าเสนอแนวคิดไว้ เพราะข้อความในสารานุกรม
ทงเตี่ยนก็ระบุถึงนอแรดและงาช้างที่เป็นเครื่องบรรณาการ ซึ่งหนังสือ
ประวัติศาสตร์ราชวงศ์ถังฉบับใหม่ยังกล่าวว่าที่โถวเหอหลัวมีแรดพันธุ์ดี
จนขนานนามว่า “แรดโถวเหอหลัว” แม้ว่าจะยังไม่เคยมีการขุดค้นพบนอแรด
แต่ไม่นานมานี้ได้พบงาช้าง 1 กิ่งจากแหล่งเรือจมสมัยทวารวดีที่จังหวัด
สมุทรสาคร (จะได้กล่าวถึงต่อไป) ทั้งยังมีข้อสังเกตว่าในสมัยอยุธยาซึ่งมี
ศูนย์กลางทางการเมืองและเศรษฐกิจที่เจริญรุ่งเรืองซ้อนทับกับขอบเขต
ดั้งเดิมของรัฐทวารดีก็มีงาช้างเป็นสินค้าออกที่ส าคัญของราชส านัก
15
โดยส่งไปขายยังประเทศต่างๆ โดยเฉพาะญี่ปุ่น
ส าหรับแร่ธาตุประเภทหนึ่งซึ่งอาจใช้เป็นวัตถุดิบหลักในการผลิต
เครื่องมือเครื่องใช้โลหะคือ ตะกั่ว จากการวิเคราะห์ตะกั่วไอโซโทป (lead
isotope analysis) จากโบราณวัตถุที่ท าจากส าริดและตะกั่ว ซึ่งได้มาจาก
แหล่งโบราณคดีหลายแห่ง เช่น แหล่งโบราณคดีภูมิสนาย (Phum Snay)
ประเทศกัมพูชา (เป็นแหล่งสมัยก่อนประวัติศาสตร์ยุคเหล็ก) บ้านโป่งมะนาว
จังหวัดลพบุรี (เป็นแหล่งสมัยก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย) แหล่งโบราณคดี
หอเอกที่เมืองนครปฐม และบ้าน คูเมือง (อินทร์บุรี) จังหวัดสิงห์บุรี พบว่าใช้
ตะกั่วที่มาจากเหมืองสองท่อในเขตอ าเภอทองผาภูมิ จังหวัดกาญจนบุรี
แสดงว่าแหล่งแร่ตะกั่วในพื้นที่ทางตะวันตกของประเทศไทยมีความส าคัญมา
16
อย่างน้อยก็ตั้งแต่ราว 2,000 ปีมาแล้วจนถึงสมัยทวารวดี
205
