Page 97 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 74 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2564 : Thailand Engineering Journal

การอาสื่าออกไปพัฒนาแหล่งนำ�าข้นาดีเล็กในช้นบที่ภาคติะวิันออกเฉี่ยงเหน่อ การอาสื่าออกไปพัฒนาแหล่งนำ�าข้นาดีเล็กในช้นบที่ภาคติะวิันออกเฉี่ยงเหน่อ

ควิามจุที�ระด้ับัเก็บักัก 182.00 ม.รทก. เท่ากับั 2,263 ล้าน่ลบั.ม.
ก ล่าวิโด้ยสรุป็ เม่�อสิ�น่สุด้การป็ฏิบััติงาน่กับับัริษัทวิิศวิกรที�ป็รึกษาข้น่าด้ใหญ่่ใน่ป็ระเทศคาน่าด้า (บัริษัท เป็็น่อ่างเก็บัน่ำ�าที�ใหญ่่ที�สุด้ใน่ภาคตะวิัน่ออกเฉียงเหน่่อ โด้ยแม่น่ำ�า
เอเคอร์) เป็็น่เวิลา 1 ป็ี เม่�อกลับัมาถึงมหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่ และได้้รับัเล่อกเป็็น่คณบัด้ีคณะวิิศวิกรรมศาสตร์ พึ่องไหลมาบัรรจบักับัแม่น่ำ�าชื่ีท้ายที�ตั�ง อำาเภอเม่อง จังหวิัด้ข้อน่แก่น่

แล้วิ ก็ได้้น่ำาเอาป็ระสบัการณ์ทางวิิชื่าที�ได้้รับัจากบัริษัทวิิศวิกรที�ป็รึกษาข้น่าด้ใหญ่่ใน่ป็ระเทศคาน่าด้า ซึ�งป็ฏิบััติ โด้ยทางน่ำ�าล้น่ข้องอ่างเก็บัน่ำ�าออกแบับัให้อุทกภัยรอบั 1,000 ป็ี
งาน่เฉพึ่าะทางมาป็ระยุกต์ใชื่้ใน่การพึ่ัฒน่าแหล่งน่ำ�าข้น่าด้เล็ก (Appropriate Technology) ทำาให้การพึ่ัฒน่า (หน่ึ�งพึ่ัน่ป็ีมีโอกาสเกิด้ 1 ครั�ง) ซึ�งมีค่าเท่ากับั 2,500 ลบั.ม.ต่อ

แหล่งน่ำ�าข้น่าด้เล็กใน่ชื่น่บัทภาคตะวิัน่ออกเฉียงเหน่่อป็ระกอบัไป็ด้้วิยการพึ่ัฒน่าหลายร้ป็แบับัซึ�งได้้แก่ การ วิิน่าทีไหลผ่าน่ได้้ และอุทกภัยที�เกิด้ใน่ป็ี พึ่.ศ. 2521 มีป็ริมาณน่ำ�า
สำารวิจและออกแบับัอ่างเก็บัน่ำ�าข้น่าด้เล็ก การป็รับัป็รุงอ่างเก็บัน่ำ�าข้น่าด้เล็ก การป็รับัป็รุงลำาน่ำ�าหลงเป็็น่อ่างเก็บั ไหลผ่าน่ทางน่ำ�าล้น่ข้องอ่างเก็บัน่ำ�าป็ระมาณ 3,200 ลบั.ม.ต่อวิิน่าที

น่ำ�าและการออกแบับัและก่อสร้างฝ้ายน่ำ�าล้น่ เป็็น่ต้น่ อน่ึ�งเม่�อผ้้เข้ียน่ไป็ป็ฏิบััติงาน่กับับัริษัทเอเคอร์ใน่ป็ระเทศ ใ น่ชื่่วิงเวิลาที�ผ้้เข้ียน่ด้ำารงตำาแหน่่งคณบัด้ีคณะ
คาน่าด้า มีอย้่งาน่หน่ึ�งค่อ ออกแบับัฝ้ายหิน่ทิ�งที�ยอมให้น่ำ�าไหลข้้ามได้้ ส้งป็ระมาณ 3.30 เมตร ผ้้ให้งาน่ได้้แน่ะน่ำา ใน่ป็ลายเด้่อน่กัน่ยายน่ 2521 ได้้เกิด้น่ำ�าท่วิมใหญ่่บัน่ลุ่มน่ำ�าชื่ี วิิศวิกรรมศาสตร์ (เวิลา 2 ½ ป็ี) และรองอธิิการบัด้ี (1/2 ป็ี)

วิ่า ก่อน่การออกแบับัควิรไป็อ่าน่เอกสารอ้างอิง ซึ�งท่าน่ได้้ให้ชื่่�อเอกสารมาป็ระมาณ 24 เร่�อง และ 3 ใน่ 24 บัริเวิณจังหวิัด้ข้อน่แก่น่ และน่ำ�าได้้ท่วิมทางรถยน่ต์เข้้าที�ตั�ง มหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่ รวิมเวิลา 3 ป็ี ผ้้เข้ียน่ได้้เข้ียน่บัทควิามทาง
เร่�องเป็็น่ภาษาเยอรมัน่ แต่ใน่บัริษัทมีผ้้ร้้เร่�องภาษาเยอรมัน่ ซึ�งสามารถสอบัถามได้้ แต่เอกสารทั�ง 3 เร่�องน่ี�ส่วิน่ จังหวิัด้ข้อน่แก่น่ทั�ง 4 ด้้าน่ โด้ยรถยน่ต์ไม่สามารถวิิ�งเข้้าที�ตั�งตัวิ วิิชื่าการที�เกี�ยวิกับัการพึ่ัฒน่าแหล่งน่ำ�าข้น่าด้เล็กใน่ภาคตะวิัน่ออก

ใหญ่่ป็ระกอบัไป็ด้้วิยสมการต่าง ๆ จึงเสียเวิลาใน่การทบัทวิน่ไม่มาก เม่�อศึกษาเอกสารที�เกี�ยวิข้้องจบัก็ยังเกิด้ จังหวิัด้ข้อน่แก่น่ได้้ จึงต้องส่งเสบัียงไป็ชื่่วิยจังหวิัด้ข้อน่แก่น่โด้ย เฉียงเหน่่อ ทั�งภาษาไทยและภาษาอังกฤษเพึ่่�อส่งไป็ร่วิมสัมมน่า
ป็ัญ่หา เผอิญ่ใน่วิัน่น่ั�น่หัวิหน่้ากลุ่มงาน่ชื่ลศาสตร์ไม่อย้่ ผ้้เข้ียน่จึงไป็สอบัถามป็ัญ่หาจากผ้้ที�มีอาวิุโสรองลงมา ซึ�ง ทางเคร่�องบัิน่ ป็รากฏวิ่ามีป็ระชื่าชื่น่ข้ออพึ่ยพึ่เข้้าไป็พึ่ักอาศัย ทางวิิชื่าการ และลงพึ่ิมพึ่์ใน่วิารสารทางวิิชื่าการที�เกี�ยวิข้้อง

ท่าน่ก็ได้้อธิิบัายถึงทฤษฎีที�เกี�ยวิข้้องซึ�งใชื่้เวิลาป็ระมาณ 20 น่าทีแล้วิสรุป็วิ่า คำาตอบัก็อย้่ใน่รายละเอียด้ที�ท่าน่ ใน่มหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่ป็ระมาณ 3,000 คน่ และวิัวิควิาย ป็ระมาณ 14 เร่�อง
อธิิบัาย ซึ�งรายละเอียด้ที�ท่าน่อธิิบัายผ้้เข้ียน่ก็ทราบัอย้่แล้วิ ผ้้เข้ียน่จึงไป็สอบัถามผ้้ที�อาวิุโสรองลงมาซึ�งอายุแก่ ป็ระมาณ 2,000 ตัวิ ท่าน่อธิิการบัด้ีได้้มอบัหมายให้ผ้้เข้ียน่เป็็น่ เ ข้่�อน่เจ้าพึ่ระยาก่อสร้างแล้วิเสร็จใน่ป็ี พึ่.ศ. 2498 และ

กวิ่าผ้้เข้ียน่ 3-4 ป็ี แต่เม่�อท่าน่สำาเร็จการศึกษาข้ั�น่ป็ริญ่ญ่าตรีแล้วิก็ศึกษาต่อข้ั�น่ป็ริญ่ญ่าโทเลย ส่วิน่ผ้้เข้ียน่กวิ่า ผ้้อำาน่วิยควิามสะด้วิกแก่ป็ระชื่าชื่น่ที�เข้้าไป็พึ่ักแรมใน่ ระบับัส่งน่ำ�าซึ�งฤด้้ฝ้น่สามารถส่งน่ำ�าให้พึ่่�น่ที�เพึ่าะป็ล้กได้้มากกวิ่า
จะได้้ศึกษาต่อข้ั�น่ป็ริญ่ญ่าโทใชื่้เวิลา 4-5 ป็ี เม่�อถามป็ัญ่หาท่าน่เกี�ยวิกับัอ่างข้จัด้กำาลังน่ำ�า (Stilling basin) แต่ มหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่ ค่น่แรกเกิด้การชืุ่ลมุน่เพึ่ราะป็ระชื่าชื่น่ 7 ล้าน่ไร่ ก่อสร้างแล้วิเสร็จใน่ป็ี พึ่.ศ. 2504 เข้่�อน่ภ้มิพึ่ลก่อสร้าง

ไม่มีกราฟควิามสัมพึ่ัน่ธิ์ระหวิ่างระด้ับัน่ำ�าและป็ริมาณน่ำ�า (rating curve) ท้ายฝ้าย เม่�อถามเสร็จท่าน่ก็ตอบัวิ่า อพึ่ยพึ่เข้้าไป็ใน่มหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่อย่างรวิด้เร็วิ จน่ แล้วิเสร็จใน่ป็ี พึ่.ศ. 2506 และเข้่�อน่สิริกิติ�ก่อสร้างแล้วิเสร็จใน่ป็ี
ใชื่้ควิามสัมพึ่ัน่ธิ์ข้องการไหลวิิกฤต (Critical depth) ไม่ได้้หร่อ? ผ้้เข้ียน่ก็ตอบัข้อบัคุณท่าน่ เพึ่ราะท่าน่หมาย มหาวิิทยาลัยต้อน่รับัแทบัไม่ทัน่ ข้ณะน่ั�น่โรงพึ่ยาบัาล พึ่.ศ. 2514 หลังจากอ่างเก็บัน่ำ�าข้น่าด้ใหญ่่ทั�งสองก่อสร้างแล้วิเสร็จ

ถึงควิามสัมพึ่ัน่ธิ์ระหวิ่างควิามลึกข้องการไหลวิิกฤตและป็ริมาณน่ำ�า (Critical depth rating curve) ผ้้เข้ียน่ มหาวิิทยาลัยกำาลังก่อสร้าง และโรงพึ่ยาบัาลชื่ั�วิคราวิอย้่ห่างจาก ข้้าราชื่การใน่หน่่วิยงาน่ที�เกี�ยวิข้้องเข้้าใจวิ่าสามารถที�จะเป็ิด้พึ่่�น่ที�
เข้้าใจวิ่าท่าน่น่่าจะเคยพึ่บัป็ัญ่หาน่ี�มาก่อน่แล้วิ เม่�อได้้ยิน่คำาถามจึงตอบัป็ัญ่หาได้้ทัน่ที ใน่กรณีน่ี�จะกด้พึ่่�น่อ่าง ที�ป็ระชื่าชื่น่อพึ่ยพึ่เข้้ามาพึ่ักอาศัยป็ระมาณ 4 กม. ใน่ค่น่แรก ผ้้ ชื่ลป็ระทาน่ท้ายอ่างได้้อีกเป็็น่จำาน่วิน่มาก ร้อน่ถึงธิน่าคารโลก

ข้จัด้กำาลังงาน่น่ำ�าตำ�าลงไป็เล็กน่้อย แต่มีทฤษฎีรองรับัและเม่�อส่งผลการคำาน่วิณเพึ่่�อการออกแบับัฝ้ายหิน่ทิ�งไป็ เข้ียน่จึงป็ระกาศรับัสมัครอาจารย์คณะแพึ่ทย์ศาสตร์เข้้ามาอย้่ ซึ�งให้ก้้ย่มเงิน่มาก่อสร้างโครงการทั�งสามได้้เสน่อแน่ะให้
ยังผ้้ที�ให้งาน่ก็ไม่มีป็ัญ่หา เร่�องน่ี�มีรายละเอียด้อย้่ใน่หน่ังส่อชื่ลศาสตร์ป็ระยุกต์ข้องผ้้เข้ียน่หน่้า 179 สำาหรับัใน่ เวิรใน่เวิลาคำ�าค่น่ท่าน่ละ 1 ชื่ม. ป็รากฏวิ่ามีอาจารย์คณะ กรมชื่ลป็ระทาน่วิ่าจ้างบัริษัทที�ป็รึกษามาศึกษาการใชื่้น่ำ�าใน่ลุ่มน่ำ�า

ป็ระเทศไทยผ้้เข้ียน่ยังไม่เคยพึ่บัผ้้ใชื่้วิิธิีการคำาน่วิณด้ังที�กล่าวิมาน่ี�เลย เม่�อเวิลาป็ระมาณ 7-8 ป็ี ที�แล้วิซึ�งข้ณะ แพึ่ทย์ศาสตร์ สามี-ภรรยาค้่หน่ึ�งซึ�งอาวิุโสกวิ่าผ้้เข้ียน่ 5-6 ป็ี เจ้าพึ่ระยา-แม่กลอง ผลการคัด้เล่อกบัริษัทที�ป็รึกษา ป็รากฏวิ่า
น่ั�น่ผ้้เข้ียน่เป็็น่อนุ่กรรมการสอบัเล่�อน่ระด้ับัใบัป็ระกอบัวิิชื่าชื่ีพึ่สาข้าวิิศวิกรรมโยธิาข้องสภาวิิศวิกรจากภาคี มาสมัครอย้่เวิรและได้้เวิลาอย้่เวิรใน่เวิลาตีสาม และเวิลาตีสี� บัริษัท เอเคอร์ (Acres International Services Ltd.) จาก

วิิศวิกรเล่�อน่ข้ั�น่เป็็น่สามัญ่วิิศวิกร เป็็น่การสัมภาษณ์ตามผลงาน่ ใชื่้เวิลา 3-4 ป็ี ก็ยังไม่เคยพึ่บัผ้้ที�ออกแบับัอ่าง ทำาให้ผ้้เข้ียน่ร้้สึกป็ระทับัใจอาจารย์ทั�ง 2 ท่าน่น่ี�เป็็น่อย่างมาก ป็ระเทศคาน่าด้า ซึ�งผ้้เข้ียน่เคยไป็ป็ฏิบััติงาน่ที�สำาน่ักงาน่ใหญ่่ข้อง
ข้จัด้กำาลังงาน่น่ำ�าถ้กต้องเลย ซึ�งวิิธิีการคำาน่วิณก็คล้าย ๆ กับัเข้่�อน่เจ้าพึ่ระยาเม่�อป็ิด้บัาน่ป็ระต้สน่ิททุกบัาน่จะ และต่อมาทั�งสองท่าน่ก็ได้้รับัเล่อกให้ด้ำารงตำาแหน่่งคณบัด้ีคณะ บัริษัทใน่ป็ระเทศคาน่าด้าเป็็น่เวิลา 1 ป็ี (พึ่.ศ. 2517-2518) ได้้รับั

เริ�มเป็ิด้บัาน่ป็ระต้แต่ละบัาน่เท่า ๆ กัน่อย่างไร จึงจะไม่เกิด้การกัด้เซาะท้ายน่ำ�า ออกข้้อสอบั 4 ครั�ง ไม่มีผ้้ตอบั แพึ่ทย์ศาสตร์ โด้ยสามีได้้ด้ำารงตำาแหน่่ง 2 วิาระ และภรรยาได้้ การคัด้เล่อก
ได้้ เม่�อออกข้้อสอบัครั�งที� 5 มีผ้้ตอบัถ้กเพึ่ราะมีเฉลยอย้่ใน่ตำาราชื่ลศาสตร์ป็ระยุกต์ข้องผ้้เข้ียน่ ด้ำารงตำาแหน่่ง 1 วิาระ (วิาระละ 4 ป็ี) และมหาวิิทยาลัยได้้ตั�ง

ใ น่ชื่่วิงเวิลาที�ผ้้เข้ียน่ด้ำารงตำาแหน่่งคณบัด้ีน่ี� การออกค่ายอาสาพึ่ัฒน่าข้องน่ักศึกษาคณะวิิศวิกรรมศาสตร์ โรงครัวิเพึ่่�อป็ระกอบัอาหารแจกจ่ายให้ผ้้อพึ่ยพึ่และผ้้เข้้ามาด้้แล
ป็ีละ 1 ครั�ง ส่วิน่ใหญ่่ก็จะเป็็น่การก่อสร้างฝ้ายน่ำ�าล้น่ ซึ�งเป็็น่ฝ้ายคอน่กรีตเสริมเหล็ก และมีป็ระต้ที�ป็ิด้-เป็ิด้ได้้ วิัวิ-ควิายด้้วิย ต่อมาได้้มีข้่าวิวิ่ามหาวิิทยาลัยข้อน่แก่น่ต้อน่รับัผ้้

อย้่บัน่สัน่ฝ้ายส้งป็ระมาณ 0.50 เมตร ใน่การออกค่ายอาสาพึ่ัฒน่าชื่น่บัทข้องน่ักศึกษาด้ังกล่าวิน่ี�เป็็น่ที�สน่ใจข้อง อพึ่ยพึ่ด้ี จึงมีผ้้ข้ออพึ่ยพึ่เข้้ามาเพึ่ิ�ม แต่เป็็น่ที�น่่าเสียด้ายที�
อาจารย์ชื่าวิต่างป็ระเทศเป็็น่อย่างมากและอาจารย์ชื่าวิต่างป็ระเทศจะชื่่วิยเหล่อทั�งทางด้้าน่วิิชื่าการและงบั มหาวิิทยาลัยไม่มีสถาน่ที�รองรับัผ้้อพึ่ยพึ่ที�ข้อเข้้ามาพึ่ักอาศัยเพึ่ิ�ม

ป็ระมาณใน่การก่อสร้างด้้วิย อ่างเก็บัน่ำ�าเข้่�อน่อุบัลรัตน่์ก่อสร้าง ณ จุด้ที�แม่น่ำ�าพึ่อง
ไหลผ่าน่ชื่่องเข้าแคบัใน่เข้ตอำาเภออุบัลรัตน่์ จังหวิัด้ข้อน่แก่น่ ซึ�ง

97
94 95
วิิศวิกรรมสาร ปีีที่่� 74 ฉบัับัที่่� 2 เมษายน-มิถุุนายน 2564
วิิศวิกรรมสาร ปีีที่่� 74 ฉบัับัที่่� 2 เมษายน-มิถุุนายน 2564 วิิศวิกรรมสาร ปีีที่่� 74 ฉบัับัที่่� 2 เมษายน-มิถุุนายน 2564