Page 231 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

บทที่ 6

บทวิเคราะห/

อันที่จริงแล0ว ปราสาทเขมรสมัยบาปวนในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือของไทยคงมีจำนวน

มากกวEา 33 แหEง แตEปราสาทหลังอื่น ๆ นั้นอยูEในสภาพปรักหักพังหรือถูกทำลายไปมากจนไมEเหลือ

หลักฐานงานศิลปกรรมที่พอจะสามารถกำหนดอายุสมัยได0ชัดเจน ในบทนี้การวิเคราะหQเชิงปริมาณที่
เกี่ยวกับคุณลักษณะของปราสาทและอEางเก็บน้ำจึงถือเปVนตัวแทนของชุดข0อมูลเทEานั้น สEวนการ

วิเคราะหQเชิงคุณภาพผู0วิจัยจะพยายามตีความไปให0ถึงเรื่องเกี่ยวกับสภาพทางสังคม วัฒนธรรม และ
เศรษฐกิจของชุมชนโบราณในชEวงเวลานี้

6.1) คุณลักษณะของปราสาทสมัยบาปวนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
6.1.1) ทิศทาง

ปราสาทเขมรสEวนใหญEมักหันหน0าหรือมีทางเข0าสูEปราสาทและห0องครรภคฤหะทางทิศ
ตะวันออก เพราะถือเปVนทิศมงคล แตEเมื่อวัดมุมองศาการหันทิศทางของปราสาทแตEละหลังแล0ว

พบวEา ปราสาทเขมรสมัยบาปวนในภาคอีสานมีการหันหน0าไป 4 ทิศ (ภาพที่ 206 - 208) ดังนี้

1) ทิศตะวันออก มี 15 หลัง คิดเปVน 45.45% ได0แกE ปราสาทโดนตวล (พ.ศ. 1545) ,
1
ปราสาทสระกำแพงใหญE (พ.ศ. 1585), ปราสาทตาดำ, ปราสาทละลมทม, ปราสาททนง, ปราสาท

บ0านไพล, ปราสาทนางบัวตูม, ปราสาทตาเล็ง, ปราสาทบ0านเบญจQ, ปราสาทหนองทองหลาง,

กูEกาสิงหQ, กูEพระโกนา, กูEบ0านเมืองบัว, กูEน0อย และปราสาทนารายณQเจงเวง
2) ทิศตะวันออกเฉียงเหนือ มี 12 หลัง คิดเปVน 36.36% แบEงเปVน

- เบี่ยงเบนจากทิศตะวันออกไปทิศเหนือ 3 – 8 องศา ประกอบด0วย กูEบ0านเมย (พ.ศ.

1596), ปราสาทพนมวัน (พ.ศ. 1598 และ 1625), กูEเปjอยน0อย, กูEพราหมณQจำศีล และปราสาท
บ0านปราสาท

- เบี่ยงเบนจากทิศตะวันออกไปทิศเหนือ 10 องศา ได0แกE ปราสาทหินนาแค, ปราสาท
พะโค, ปราสาททอง, ปราสาทบ0านพลวง และปราสาทเมืองต่ำ

- เบี่ยงเบนจากทิศตะวันออกไปทิศเหนือ 15 – 18 องศา ได0แกE พระธาตุดุม และปราสาท
บ0านถนนหัก

1 ตัวเลขในวงเล็บคือ ศักราชที่ปรากฏในจารึก (มหาศักราชแปลงเปVนพุทธศักราช)

224