Page 236 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

ทั้งนี้ มยุรี วีระประเสริฐ ผู7เชี่ยวชาญโบราณคดีกัมพูชา ได7ให7ข7อมูลกับผู7วิจัยวJา การเบี่ยงเบน

ไมJมากนักจากแนวแกนทิศหลักของปราสาทเขมรนี้เปMนสิ่งที่พบได7ทั่วไป และคงไมJได7เกิดจาก

ความตั้งใจของชJางกJอสร7างหรือผู7ออกแบบวางผัง ทั้งยังได7อ7างถึงความเห็นของ แบรSนารSด ฟUลิปปV
โกรสลิเยJรS (Bernard-Philippe Groslier) ที่เคยเสนอไว7วJา การเบี่ยงเบนของทิศทางดังกลJาวอาจ

เนื่องมาจากในสมัยโบราณเครื่องมือวัดทิศทางที่ใช7ในการกJอสร7างยังมีประสิทธิภาพไมJดีพอ และอาจ

เนื่องมาจากการกำหนดวันในการประกอบพิธีกรรมเกี่ยวกับการกJอสร7างปราสาทเขมร หรือการวาง
ศิลาฤกษSซึ่งมักขึ้นอยูJกับการคำนวณทางดาราศาสตรS เชJน การขึ้นของพระอาทิตยS โดยตำแหนJงของ

พระอาทิตยSก็ไมJได7อยูJในจุดเดิมตลอด ดังนั้นปราสาทสมัยบาปวนสJวนใหญJจึงมีทั้งที่หันไปตาม
แนวแกนทิศหลัก (โดยเฉพาะทิศตะวันออก) และหันเบี่ยงเบนเล็กน7อยไปจากแนวแกนทิศหลักนั่นเอง

6.1.2) องค*ประกอบและแผนผัง
6.1.2.1) ปราสาทประธาน

ปราสาทสมัยบาปวนในภาคอีสานมีการกJอสร7างปราสาทประธาน 3 แบบ (ภาพที่
209 - 211) ดังนี้

1) ปราสาทประธานหลังเดียว มี 15 หลัง คิดเปMน 45.45% ได7แกJ ปราสาทโดนตวล (พ.ศ.

1545), ปราสาทตาเมือนธม (พ.ศ. 1563), ปราสาทพนมวัน (พ.ศ. 1598 และ 1625), ปราสาทพะโค,
ปราสาทบ7านถนนหัก, ปราสาทตาดำ, ปราสาทละลมทม, ปราสาทบ7านพลวง, ปราสาททนง,

ปราสาทบ7านอนันตS, ปราสาทตาเล็ง, กูJบ7านเมืองบัว, กูJน7อย, กูJแดง และปราสาทนารายณSเจงเวง

2) ปราสาทประธาน 3 หลัง มี 15 หลัง คิดเปMน 45.45% ได7แกJ กูJบ7านเมย (พ.ศ. 1596),
กูJพราหมณSจำศีล, ปราสาทหินนาแค, ปราสาทหนองหงสS, วัดปyาโคกปราสาท, ปราสาททอง, ปราสาท

บ7านไพล, ปราสาทนางบัวตูม, ปราสาทบ7านปราสาท, ปราสาทบ7านเบญจS, ปราสาทหนองทองหลาง,

กูJกาสิงหS, กูJพระโกนา, กูJเปzอยน7อย และพระธาตุดุม
3) ปราสาทประธาน 5 หลัง มี 2 หลัง คิดเปMน 6.06% ได7แกJ ปราสาทสระกำแพงใหญJ (พ.ศ.

1585) และปราสาทเมืองต่ำ
2
4) ไมJสามารถระบุได7 1 หลัง คิดเปMน 3.03% คือ ปรางคSวัดบ7านหนองหิน (มีโบสถSสร7างทับ)

2 ปราสาทสระกำแพงใหญJมีปราสาทประธานขนาดใหญJที่สุดตั้งอยูJตรงกลาง ขนาบด7วยปราสาทบริวาร

ทั้งทิศเหนือและทิศใต7 ทิศตะวันตกเฉียงใต7มีปราสาทบริวารอีกหลังหนึ่ง แตJทิศตะวันตกเฉียงเหนือไมJปรากฏ
รJองรอยปราสาทบริวาร ในป|จจุบันจึงมีปราสาทอยูJเพียง 4 หลัง สันนิษฐานวJาปราสาทบริวารทิศตะวันตกเฉียง
เหนือนั้นคงยังไมJได7สร7าง แตJนJาจะอยูJในแผนผังที่วางไว7อยูJแล7ว

229