Page 10 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน
P. 10
1
บทที่ 1
ประวัติการรักษาโรคและการแพทย์ที่ปรากฏขึ้นในประเทศไทย
พัฒนาการด้านการรักษาโรคจากหลักฐานทางโบราณคดี
ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ของดินแดนประเทศตไทยนั้น มนุษย์เริ่มก่อร่างสร้างฐานในหลากหลายมิติ ทั้ง
ด้านวิถีชีวิตและสังคมวัฒนธรรม จากแรกเริ่มที่ดำรงชีวิตด้วยการล่าสัตว์ หาพืชพันธุ์ตามธรรมชาติ ดำเนินชีวิต
อย่างเร่ร่อนและผลัดถิ่น จนกระทั่งเรียนรู้การตั้งถิ่นฐาน รู้จักการเพาะปลูกเพื่อเก็บเกี่ยวผลผลิต รวมไปถึงการ
พัฒนาเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ เพื่อเอื้อประโยชน์ต่อการดำรงชีวิต ทั้งนี้เมื่อสังคมมนุษย์เริ่มพัฒนาขึ้น ปัจจัยต่าง ๆ
ที่เป็นเงื่อนไขต่อการธำรงอยู่ของชีวิตก็ปรากฏขึ้นอย่างชัดเจนเป็นปัจจัยพื้นฐาน อันประกอบไปด้วย อาหาร
เครื่องนุ่งห่ม ที่พักอาศัย และยารักษาโรค ซึ่งในประเด็น “ยารักษาโรค” เป็นสิ่งที่จำเป็นอย่างยิ่ง เพราะมนุษย์ไม่
สามารถหลีกเลี่ยงจาก “โรคภัยไข้เจ็บ” ได้
หลักฐานที่เกี่ยวข้องกับการรักษาโรคที่ปรากฏในยุคก่อนประวัติศาสตร์ของประเทศไทย เช่น การขุดค้น
ทางโบราณคดีที่แหล่งโบราณคดีบ้านธาตุ บริเวณใกล้เคียงแหล่งโบราณคดีบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี พบชิ้นส่วน
กะโหลกของมนุษย์ในสมัยสำริดถูกเจาะเป็นรูกลมบริเวณขมับด้านซ้ายของกะโหลก ขนาด 9x10 ม.ม. จาก
การศึกษามีข้อสันนิษฐานว่า เป็นวิธีการรักษาโดยการเจาะด้วยเครื่องมือบางชนิด ซึ่งเรียกวิธีนี้ว่า “Trepanation”
หรือ “Trephination” หรือ “Trephining” มีการสันนิษฐานสาเหตุของวิธีรักษาดังกล่าวหลากหลายประเด็น ทั้ง
ในแง่มุมของนักมานุษยวิทยาที่คาดว่าเป็นกระทำเพื่อขับผีร้ายที่ก่อให้เกิดโรค อาทิ การปวดศีรษะข้างเดียว และ
โรคลมบ้าหมู ให้หายไปจากผู้ป่วย หรือคาดว่าเกี่ยวข้องกับพิธีกรรมทางศาสนา เป็นต้น
ศาสตราจารย์นายแพทย์สุด แสงวิเชียร และวัฒนา ศุภวัน ศึกษาโครงกระดูกที่พบจากแหล่งโบราณคดี
บ้านเก่า จังหวัดกาญจนบุรี พบกะโหลกที่คาดว่าเสียชีวิตด้วยโรคโลหิตจางเรื้อรัง และยังพบร่องรอยของโรคต่าง ๆ
1
ที่ปรากฏในแหล่งโบราณคดียุคก่อนประวัติศาสตร์ ได้แก่ แหล่งโบราณคดีโนนนกทา จังหวัดขอนแก่น พบกะโหลก
ศีรษะที่มีลักษณะของผู้ที่มีโรคเกี่ยวกับเลือด คือโรคธาลัสซีเมีย (Thalassemia) และซิกคลีเมีย (Sicklemia) ทั้งนี้
ยังมีโรคโลหิตจางเนื่องจากขาดธาตุเหล็กหรือธาตุอาหารอื่น ๆ และวัณโรค นอกจากนี้ยังพบโรคที่เกี่ยวข้องกับฟันผุ
ซึ่งเป็นโรคปกติของผู้คนในสังคมแบบเกษตรกรรม ทั้งนี้การรักษาโรคภัยในช่วงยุคก่อนประวัติศาสตร์ ที่ไม่ถูกหลัก
1 สุด แสงวิเชียร, มอญในอดีตและปัจจุบัน (การศึกษาโครงกระดูกและเครื่องใช้ ในสมัยทวาราวดี), (พระนคร : โรง
พิมพ์อักษรสัมพันธ์, 2513), 30.
