Page 249 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

ส%วนกลุ%มปราสาทที่ไม%มีคูน้ำล7อมรอบนั้น แต%ละแห%งอาจมีสภาพแวดล7อมเปEนตัวกำหนดไม%ให7

สามารถ (หรือไม%จำเปEนจะต7อง) ขุดคูน้ำ เช%น ปราสาทตาเมือนธมและปราสาทโดนตวลตั้งอยู%บนภูเขา

ที่มีลำธารไหลผ%านใกล7 ๆ อยู%แล7ว และการขุดชั้นหินภูเขาเปEนคูล7อมปราสาทก็คงยากลำบากเปEน
พิเศษ กู%บ7านเมยมีคลองธรรมชาติไหลผ%านติดกับด7านหน7าของปราสาท ปราสาททนงตั้งอยู%ในชุมชน

โบราณที่มีคูน้ำล7อมรอบอยู%แล7ว ปราสาทนางบัวตูมตั้งอยู%ติดกับลำน้ำมูล ส%วนกู%แดงนั้นผู7วิจัยยังไม%

สามารถหาคำอธิบายของการไม%มีคูน้ำล7อมได7 แต%น%าสังเกตว%ากู%แดงนั้นมีลักษณะพิเศษหลายอย%าง
ต%างจากปราสาทหลังอื่น ๆ เพราะเปEนปราสาทสมัยบาปวนหลังโดดที่เปEนทรงจตุรมุขเพียงหลังเดียว

ในภาคอีสาน ดังนั้นกู%แดงอาจไม%ได7สร7างตามแบบแผนทั่วไปของยุคสมัยนี้ก็เปEนได7

6.1.3) ลัทธินิกายทางศาสนา

เมื่อพิจารณาข7อมูลในจารึกสมัยบาปวนพบว%า ส%วนใหญ%เปEนจารึกสรรเสริญเทพเจ7าในศาสนา
พราหมณY โดยเฉพาะพระศิวะในไศวนิกาย แต%ก็กล%าวถึงเทพเจ7าองคYอื่น ๆ ด7วย (พระวิษณุ พระอุมา

พระลักษมี) โดยมีจารึกที่เกี่ยวข7องกับพุทธศาสนา ได7แก% จารึกปราสาทพิมาย 2 (พ.ศ. 1589) และ
จารึกบ7านซับบาก (พ.ศ. 1609) แต%โครงสร7างหลักของปราสาทพิมายนั้นสร7างขึ้นในช%วงต7นของสมัย

นครวัด ส%วนจารึกบ7านซับบากนั้นไม%ได7พบร%วมกับปราสาท ดังนั้นจึงไม%พบจารึกทางพุทธศาสนาใน

กลุ%มปราสาทสมัยบาปวนทั้ง 33 แห%งที่ศึกษาเลย
รายนามเทพเจ7าที่พบในจารึกที่พบร%วมกับปราสาท ได7แก% กมรเตงชคตศิวบาท (ปราสาท

ตาเมือนธม พ.ศ. 1563), กมรเตงชคตศรีพฤทเธศวร (ปราสาทสระกำแพงใหญ% พ.ศ. 1585)

ส%วนจารึกพนมวัน 2 (พ.ศ. 1598) และจารึกพนมวัน 3 (พ.ศ. 1625) นั้นไม%ได7ระบุนามเทพเจ7าชัดเจน
แต%ก็ขึ้นต7นด7วยการกล%าวสรรเสริญพระศิวะ ซึ่งปราสาททั้ง 3 แห%งนี้จึงสร7างขึ้นเนื่องในไศวนิกาย

ส%วนพระกมรเตงชคตกันมยังศีลคุณในจารึกที่กู%บ7านเมย (พ.ศ. 1596) นั้นไม%อาจระบุได7ว%าเปEนเทพ

องคYใดและนิกายใด
สำหรับปราสาทที่พบหลักฐานประติมากรรมรูปเคารพหรือภาพสลักซึ่งสามารถจะนำมาบ%งชี้

ถึงลัทธินิกายของปราสาทได7 ประกอบด7วย
1) ปราสาทที่พบศิวลึงคY ได7แก% ปราสาทเมืองต่ำ (พบทวารบาลทั้ง 2 องคYของพระศิวะคือ

นนทิเกศวรและมหากาลด7วย) และกู%กาสิงหY
2) ปราสาทที่มีศิวบาท คือ ปราสาทตาเมือนธม (จารึกตาเมือนธม 3 พ.ศ. 1563 กล%าวถึง

กมรเตงชคตศิวบาท)

3) ปราสาทที่พบเทวรูปพระวิษณุ คือ กู%น7อย (และพบเทวรูปพระศิวะสมัยนครวัดด7วย)
4) ปราสาทที่มีหน7าบันหน7าห7องครรภคฤหะเล%าเรื่องพระศิวะ คือ ปราสาทสระกำแพงใหญ%

(ภาพพระศิวนาฏราช) และปราสาทนารายณYเจงเวง (ภาพพระศิวนาฏราช)

242