Page 101 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี
P. 101
ที�จะวางแผู้นร้บมิือ ปี้องก้นและบรรเทาผู้ลกระทบจากภ้ยแล้ง โด้ยใช้ข้อมิูลและเทคโนโลยี
ที�ท้นสิมิ้ยและสิามิารถึปีระมิวลผู้ลข้อมิูลและพยากรณ์ห้รือคาด้การณ์ผู้ลกระทบล่วงห้น้าได้้
การปีระเมิินตั้ิด้ตั้ามิภ้ยแล้งในมิิตั้ิของระด้้บความิรุนแรง ความิถึี� และพื�นที�เสิี�ยงภ้ยแล้ง
สิามิารถึตั้ิด้ตั้ามิและปีระเมิินได้้จากข้อมิูลตั้่าง ๆ เช่น ข้อมิูลปีริมิาณนำ�าฝ่น และนำามิาพ้ฒนา
เปี็นด้้ชนีชี�ว้ด้จากปีระมิาณนำ�าฝ่นที�ตั้่างจากค่าปีกตั้ิ (The Standardized Precipitation
Index: SPI) โด้ย SPI มิีการพ้ฒนาและปีระยุกตั้์ใช้แพร่ห้ลายเพื�อใช้ตั้รวจว้ด้ปีริมิาณนำ�าฝ่น
ที�ตั้กในช่วงเวลาใด้ ๆ ว่ามิีค่าน้อยกว่าห้รือมิากกว่าค่ามิาตั้รฐานและค่าเฉลี�ยของปีริมิาณ
นำ�าฝ่นในช่วงเวลาท้�งห้มิด้ที�ตั้้องการศึกษา (Mckee et al. 1993) การปีระยุกตั้์ใช้ SPI สิามิารถึ
ใช้ชี�ว้ด้ระด้้บความิรุนแรงจากภ้ยแล้งได้้อย่างรวด้เร็วจากข้อมิูลปีริมิาณนำ�าฝ่นอย่างเด้ียว
แตั้่มิีข้อจำาก้ด้คือ ปีริมิาณนำ�าฝ่นไมิ่ได้้มิีการตั้รวจว้ด้ครอบคลุมิทุกพื�นที� เพราะสิถึานีว้ด้
ของกรมิอุตัุ้นิยมิวิทยาห้รือห้น่วยงานที�เกี�ยวข้องมิีเฉพาะบางจุด้เท่าน้�น
ด้้งน้�น เพื�อให้้สิามิารถึตั้ิด้ตั้ามิและปีระเมิินระด้้บความิรุนแรงของภ้ยแล้งได้้ครอบคลุมิ
ทุกพื�นที� จึงได้้มิีการพ้ฒนาด้้ชนีชี�ว้ด้ภ้ยแล้งจากข้อมิูลภาพถึ่ายด้าวเทียมิสิำารวจ
ทร้พยากรธิรรมิชาตั้ิ เช่นด้าวเทียมิ Terra/MOIS ห้รือ Sentinel เพื�อพ้ฒนาด้้ชนี
เพื�อตั้รวจว้ด้ความิเขียวของพืชพรรณ เช่น Normalized Difference Vegetation Index
(NDVI) Vegetation Condition Index (VCI) Temperature Condition Index (TCI)
และ Vegetation Health Index (VHI) ซัึ�งมิีข้อด้ีของด้้ชนีชี�ว้ด้ภ้ยแล้งจากข้อมิูลภาพถึ่าย
ด้าวเทียมิ คือครอบคลุมิทุกพื�นที�ท้�วโลก มิีรายละเอียด้ภาพที�เห้มิาะสิมิตั้ามิขนาด้พื�นที�
ศึกษาและมิีความิถึี�ที�ด้าวเทียมิจะโคจรมิาซัำ�าที�เด้ิมิห้ลายคร้�งตั้่อเด้ือนห้รือตั้่อปีี ทำาให้้มิีข้อมิูล
ละเอียด้มิากพอที�จะตั้ิด้ตั้ามิและปีระเมิินภ้ยแล้งได้้อย่างท้นท่วงที ข้อมิูลด้้ชนีชี�ว้ด้ภ้ยแล้งที�ได้้
จากการคำานวณโด้ยใช้ปีริมิาณนำ�าฝ่นและจากภาพถึ่ายด้าวเทียมิ ร่วมิก้บข้อมิูลอุตัุ้นิยมิวิทยา
และข้อมิูลด้้านกายภาพเช่น ชนิด้ด้ิน ความิสิูงตั้ำ�าของภูมิิปีระเทศ สิามิารถึใช้เปี็นข้อมิูลนำาเข้า
เพื�อพ้ฒนาแบบจำาลองสิำาห้ร้บพยากรณ์ภ้ยแล้งได้้ ซัึ�งจำาเปี็นตั้่อการวางแผู้นร้บมิือภ้ยแล้ง
ได้้อย่างท้นท่วงที
อย่างไรก็ตั้ามิ การพ้ฒนาแบบจำาลองโด้ยวิธิีการทางคณิตั้ศาสิตั้ร์และสิถึิตั้ิ
เพื�อการพยากรณ์ มิีข้อจำาก้ด้เรื�องข้อมิูลเชิงพื�นที�มิีความิสิ้มิพ้นธิ์ก้น ห้รือสิห้สิ้มิพ้นธิ์เชิง
พื�นที� (Spatial autocorrelation) ทำาให้้ไมิ่สิามิารถึใช้วิธิีการทางสิถึิตั้ิ เช่น สิมิการถึด้ถึอย เพื�อ
สิร้างแบบจำาลองและพยากรณ์ข้อมิูลได้้เนื�องจากตั้้วแปีรตั้้นมิีความิสิ้มิพ้นธิ์ก้น ด้้งน้�นการนำา
ข้�นตั้อนวิธิี (Algorithm) ในวิทยาการข้อมิูล (Data science) ซัึ�งเปี็นเทคโนโลยีที�ถึูกนำามิา
วิทยาการข้อมูลกับการพยากรณ์ภัยแล้ง 101
