Page 132 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

บทที่ 4

ปราสาท ตระพัง และบาราย ของชุมชนเขมรสมัยบาปวน

ในเขตภาคอีสานตอนล>าง

จากการรวบรวมข-อมูลทะเบียนโบราณสถานขอมในประเทศไทยของกรมศิลปากร พบวBา

มีปราสาทที่มีอายุอยูBในชBวงพุทธศตวรรษที่ 16 - 17 (ซึ่งไมBมีหลักฐานงานศิลปกรรมของสมัยนครวัด
แนBชัด) อยูBเปVนจำนวนมาก โดยพบหนาแนBนในแอBงโคราช ในบทนี้จะขอกลBาวถึงข-อมูลที่ได-จากการ

สำรวจภาคสนามของปราสาท 24 แหBงในเขตภาคอีสานตอนลBาง ได-แกB นครราชสีมา บุรีรัมย[ สุรินทร[
ศรีสะเกษ และอุบลราชธานี ซึ่งจะนำเสนอข-อมูลที่ตั้งและสภาพภูมิศาสตร[ รายละเอียดของปราสาท

คุณลักษณะของอBางเก็บน้ำ และตำแหนBงของชุมชนและโบราณสถานในบริเวณใกล-เคียงด-วย

4.1) จังหวัดนครราชสีมา

จ.นครราชสีมา มีอาณาเขตครอบคลุมตอนบนของลำน้ำมูล ถือเปVนแหลBงเกลือที่สำคัญของ
ภาคอีสานทั้งในอดีตและป`จจุบัน และสามารถใช-เดินทางตBอมายังเขตภาคกลางของประเทศไทยได-

จึงมีหลักฐานของชุมชนเขมรหลายยุคหลายสมัย ชุมชนเขมรที่สำคัญที่สุดคือ เมืองพิมาย และ

ปราสาทพนมวัน จากการสำรวจก็ได-พบปราสาทเขมรสมัยบาปวนอยBางน-อย 5 แหBง ดังนี้

4.1.1) ปราสาทพนมวัน

ตำแหนBงที่ตั้ง
ต.บ-านโพธิ์ อ.เมือง พิกัด UTM 48P 198238.41 E, 1663016.89 N ปราสาท

ตั้งอยูBทางทิศเหนือของลำบริบูรณ[ ซึ่งเปVนลำน้ำสาขาของลำตะคองที่ไหลอยูBถัดไปอีกไมBไกลทางทิศใต-

โดยปราสาทพนมวันอยูBหBางจากลำบริบูรณ[ประมาณ 500 เมตร (ภาพที่ 90)
รายละเอียดของปราสาท

พนมวันเปVนปราสาทเขมรที่มีขนาดใหญBและมีความสำคัญมากที่สุดแหBงหนึ่งใน
ประเทศไทย เพราะมีการกBอสร-างหลายยุคหลายสมัยและพบจารึกหลายหลักที่กลBาวถึงพระนาม

กษัตริย[เขมรหลายพระองค[ ได-แกB พระเจ-าอินทรวรมันที่ 1 พระเจ-ายโศวรมันที่ 1 พระเจ-าสูรยวรมัน
ที่ 1 พระเจ-าอุทัยทิตยวรมันที่ 2 และพระเจ-าชัยวรมันที่ 6 โดยมีจารึกสมัยบาปวนที่ปรากฏศักราช

2 หลัก คือ จารึกพนมวัน 2 (K.393 พ.ศ. 1598) และจารึกพนมวัน 3 (K.391 พ.ศ. 1625) และมี

จารึกที่ไมBมีศักราชแตBมีอายุอยูBในชBวงนี้อีก 4 หลัก (ดูรายละเอียดในบทที่ 3)

125