Page 19 - ข่าวเนติบัณฑิตยสภา เดือนมิถุนายน ๒๕๖๗ ปีที่ ๓๗ ฉบับที่ ๔๑๙

แล้ะจับัสัติว์นำ�าในล้ำาหิ้วยสาธารณะซึ่่�งเก้ิดีข่่�นเองโดีย ใช้ปิระโยชน์ ดี้แล้รัก้ษา แล้ะจัดีก้ารเก้ี�ยวก้ับัล้ำาหิ้วยคล้ิติี�
ธรรมชาติิ ชื�อล้ำาหิ้วยคล้ิติี� ซึ่่�งเปิ็นล้ำาหิ้วยเพียงสายเดีียว ซึ่่�งเปิ็นทรัพยาก้รธรรมชาติิในชุมชนทั�งจำาเล้ยทั�งสองก้็มี
ที�ไหิล้ผ่านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่าง โจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะชาวหิม้่บั้าน ไดี้นำาสืบัโติ้แย้งก้ารเปิ็นชุมชนท้องถิ�นดีั�งเดีิมที�ใช้ปิระโยชน์
คล้ิติี�ล้่างจ่งเปิ็นชุมชนท้องถิ�นดีั�งเดีิมย่อมมีสิทธิ จาก้ล้ำาหิ้วยคล้ิติี�ข่องโจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะชาวบั้านหิม้่บั้าน
อนุรัก้ษ์แล้ะมีส่วนร่วมในก้ารจัดีก้าร ก้ารบัำารุงรัก้ษาแล้ะ คล้ิติี�ล้่าง จ่งฟ้ังไดี้ว่า โจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะชาวบั้านหิม้่บั้าน
ใช้ปิระโยชน์จาก้ทรัพยาก้รธรรมชาติิแล้ะสิ�งแวดีล้้อมอย่าง คล้ิติี�ล้่างเปิ็นชุมชนท้องถิ�นดีั�งเดีิม มีสิทธิที�จะอนุรัก้ษ์แล้ะ
สมดีุล้แล้ะยั�งยืน จ่งมีสิทธิที�จะมีส่วนร่วมก้ับัรัฐแล้ะชุมชน มีส่วนร่วมในก้ารจัดีก้าร ก้ารบัำารุงรัก้ษาแล้ะใช้ปิระโยชน์
ในก้ารบัำารุงรัก้ษาแล้ะไดี้ปิระโยชน์จาก้ทรัพยาก้รธรรมชาติิ จาก้ล้ำาหิ้วยคล้ิติี�อย่างสมดีุล้แล้ะยั�งยืน
แล้ะความหิล้าก้หิล้ายทางชีวภาพแล้ะในก้ารคุ้มครอง ดีังนี� เมื�อปิราก้ฏว่า จำาเล้ยทั�งสองก้่อใหิ้เก้ิดีมล้พิษ
ส่งเสริมแล้ะรัก้ษาคุณภาพสิ�งแวดีล้้อมเพื�อใหิ้โจทก้์ทั�งแปิดี ในล้ำาหิ้วยคล้ิติี� โจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะชาวบั้านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่าง
แล้ะชาวหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างดีำารงชีพอย้่ไดี้อย่างปิก้ติิแล้ะ จ่งเปิ็นผ้้ถ้ก้โติ้แย้งสิทธิจำาเล้ยทั�งสองนั�น เหิ็นว่า ก้ารดี้แล้
ติ่อเนื�องในสิ�งแวดีล้้อมที�จะไม่ก้่อใหิ้เก้ิดีอันติรายติ่อ รัก้ษาแล้ะแก้้ไข่พื�นฟ้้ทรัพยาก้รธรรมชาติิแล้ะสิ�งแวดีล้้อม
สุข่ภาพ อนามัย สวัสดีิภาพหิรือคุณภาพชีวิติข่องตินเอง ถือเปิ็นหิน้าที�โดียติรงข่องหิน่วยราชก้ารที�เก้ี�ยวข่้องอย้่
รวมทั�งมีหิน้าที�อนุรัก้ษ์ทรัพยาก้รธรรมชาติิแล้ะสิ�งแวดีล้้อม แล้้ว แม้ไม่มีคดีีข่่�นมาส้่ศาล้ หิรือก้รณีที�จำาเล้ยทั�งสอง
ติามบัทบััญญัติิในรัฐธรรมน้ญแหิ่งราชอาณาจัก้รไทย ไม่ดีำาเนินก้ารแก้้ไข่ฟ้ื� นฟ้้ ล้ำาหิ้วยคล้ิติี�ภายในเวล้าอัน
พุทธศัก้ราช 2๕๔0 มาติรา ๔6, ๕6, 6๙ สมควร ก้รมควบัคุมมล้พิษรวมถ่งหิน่วยงานราชก้ารที�
ก้ารที�จำาเล้ยทั�งสองจงใจปิล้่อยนำ�าเสียที�ปินเปิื� อน เก้ี�ยวข่้องก้็ย่อมมีหิน้าที�ติ้องดีำาเนินก้ารข่จัดีมล้พิษออก้จาก้
สารติะก้ั�วแล้ะสารเคมีจาก้ก้ารปิระก้อบัก้ิจก้ารเหิมืองแร่ ล้ำาหิ้วยคล้ิติี�จนก้ว่าจะก้ล้ับัมามีสภาพที�ไม่ก้่อใหิ้เก้ิดีอันติราย
ติะก้ั�วข่องจำาเล้ยทั�งสองล้งในล้ำาหิ้วยคล้ิติี� ทำาใหิ้นำ�าในล้ำาหิ้วย แก้่ชุมชนหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่าง โดียจำาเล้ยทั�งสองจะติ้องรับัผิดี
คล้ิติี�ติ้องสก้ปิรก้ปินเปิื�อนเพราะเจือปินไปิดี้วยติะก้ั�วติะก้อน ในค่าใช้จ่ายทั�งหิมดีที�ทางราชก้ารติ้องรับัภาระจ่ายจริงใน
ติะก้ั�ว แล้ะสารเคมีจำานวนมาก้ จนทำาใหิ้นำ�าในล้ำาหิ้วยคล้ิติี� ก้ารข่จัดีมล้พิษดีังก้ล้่าวติามพระราชบััญญัติิส่งเสริมแล้ะ
เก้ิดีเปิ็นพิษ เปิ็นเหิติุใหิ้สัติว์นำ�าติ่าง ๆ ที�อาศัยอย้่ในล้ำาหิ้วย รัก้ษาคุณภาพสิ�งแวดีล้้อมแหิ่งชาติิ พ.ศ. 2๕3๕ มาติรา
คล้ิติี� ชาวบั้านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างซึ่่�งรวมทั�งโจทก้์ทั�งแปิดี ๙6 วรรคสอง
แล้ะสัติว์เล้ี�ยงข่องชาวหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างซึ่่�งอุปิโภคบัริโภคนำ�า จาก้คำาพิพาก้ษาศาล้ฎีก้าดีังก้ล้่าว สรุปิไดี้ว่าศาล้
ในล้ำาหิ้วยคล้ิติี�เปิ็นปิระจำาติามวิถีชีวิติในก้ารดีำารงชีพดีั�งเดีิม ฎีก้ามีคำาพิพาก้ษาแก้้ไข่ฟ้ื�นฟ้้ล้ำาหิ้วยคล้ิติี�ดี้วยค่าใช้จ่าย
ข่องชาวบั้านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างไดี้รับัสารติะก้ั�วแล้ะสารพิษ ข่องจำาเล้ยทั�งสอง จนก้ว่าล้ำาหิ้วยคล้ิติี�จะก้ล้ับัมามีสภาพที�
ติ่าง ๆ จาก้ก้ารปิระก้อบัก้ิจก้ารเหิมืองแร่ติะก้ั�วข่องจำาเล้ย สามารถใช้อุปิโภคบัริโภคไดี้ติามมาติรฐานข่องทางราชก้าร
ทั�งสองเข่้าส้่ร่างก้าย จนเก้ิดีอาก้ารเจ็บัปิ่วยแล้ะสัติว์เล้ี�ยง ก้รมควบัคุมมล้พิษมีหิน้าที�โดียติรงติามก้ฎหิมายในก้าร
ล้้มติายเปิ็นจำานวนมาก้ จำาเล้ยทั�งสองซึ่่�งเปิ็นเจ้าข่องแล้ะ คุ้มครองแล้ะรัก้ษาคุณภาพสิ�งแวดีล้้อม รวมทั�งปิระสาน
เปิ็นผ้้ครอบัครองแหิล้่งก้ำาเนิดีมล้พิษหิรือเปิ็นแหิล้่งก้ำาเนิดี เพื�อใหิ้มีก้ารดีำาเนินก้ารฟ้ื�นฟ้้ ระงับัเหิติุที�อาจเปิ็นอันติราย
ข่องก้ารรั�วไหิล้หิรือแพร่ก้ระจายข่องมล้พิษ อันเปิ็นเหิติุใหิ้ จาก้มล้พิษในพื�นที�ที�มีก้ารปินเปิื� อนมล้พิษ อันเก้ิดีจาก้
ชาวบั้านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างแล้ะโจทก้์ทั�งแปิดีไดี้รับัอันติราย ก้ารปินเปิื� อนข่องสารติะก้ั�วใหิ้ก้ล้ับัมามีสภาพที�สามารถใช้
แก้่ชีวิติ ร่างก้าย สุข่ภาพ อนามัยแล้ะเปิ็นเหิติุใหิ้ทรัพย์สิน อุปิโภคบัริโภคไดี้ติามมาติรฐานข่องทางราชก้ารแทนจำาเล้ย
ข่องโจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะข่องรัฐเสียหิาย มีหิน้าที�ติ้องรับัผิดี ทั�งสองติามคำาพิพาก้ษาศาล้ฎีก้าโดียใหิ้ถือว่าค่าใช้จ่ายที�
ชดีใช้ค่าสินไหิมทดีแทนหิรือค่าเสียหิายแก้่โจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะ เสียไปิเปิ็น “หินี�” ติามคำาพิพาก้ษาที�จะบัังคับัคดีีเอาแก้่จำาเล้ย
แก้่รัฐ ไม่ว่าก้ารรั�วไหิล้หิรือแพร่ก้ระจายข่องมล้พิษนั�น จะ ทั�งสองติ่อไปิ
เก้ิดีจาก้ก้ารก้ระทำาโดียจงใจหิรือปิระมาทเล้ินเล้่อข่อง คำาสั�งข่องศาล้ในคดีีนี�ถือเปิ็นบัรรทัดีฐานคดีีแรก้
จำาเล้ยทั�งสองหิรือไม่ก้็ติาม ทั�งนี�ติามพระราชบััญญัติิ ข่องปิระเทศไทยในก้ารยืนยันหิล้ัก้ก้าร “ผ้้ก้่อมล้พิษเปิ็น
ส่งเสริมแล้ะรัก้ษาคุณภาพสิ�งแวดีล้้อมแหิ่งชาติิ ผ้้จ่าย” แล้ะเปิ็นแนวทางในก้ารแก้้ไข่ปิัญหิาก้ารฟ้ื�นฟ้้ก้าร
พ.ศ. 2๕3๕ มาติรา ๙6, ๙7 ซึ่่�งติามคำาฟ้้องโจทก้์ทั�งแปิดี ปินเปิื� อนมล้พิษในสิ�งแวดีล้้อมเพื�อใหิ้หิน่วยงานรัฐที�มี
ไดี้บัรรยายไว้อย่างชัดีแจ้งแล้้วว่า โจทก้์ทั�งแปิดีแล้ะ อำานาจหิน้าที�แล้ะมีความเชี�ยวชาญเข่้ามาดีำาเนินก้ารแก้้ไข่
ชาวบั้านหิม้่บั้านคล้ิติี�ล้่างเปิ็นชุมชนท้องถิ�นดีั�งเดีิม ปิัญหิาแล้ะเรียก้ค่าใช้จ่ายทั�งหิมดีจาก้ผ้้ก้่อใหิ้เก้ิดีมล้พิษไดี้
อันหิมายถ่ง ชุมชนที�ไดี้อาศัยทำาก้ินในพื�นที�มาแติ่ดีั�งเดีิม

ข่่าวเนติิบััณฑิิติยสภา 19