Page 22 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 75 ฉบับที่ 1 มาราคม - มีนาคม 2565
P. 22
ตอนที่ ๗ เก่าจะไป ใหม่จะมา หาเวลา ไปรู้จัก
อาคารไม้ อาคารเก่าใช่ว่าจะโบราณ
อดีต มีทรัพยากรไม้ อุดมสมบูรณ์ ประชากร หรือความต้องการใช้สอยประโยชน์
ไม่มาก เครื่องจักรกลก่อสร้างจ�ากัด จึงใช้ไม้ปลูกสร้างบ้านเรือน หรืออาคารสาธารณะ
เช่น วัดวาอาราม นานวันเมือง หรือชุมชนเสื่อมความเจริญ หรือเกิดสงคราม ผู้คนอพยพ
บ้านเรือน หรืออาคาร ไร้การดูแล บ�ารุงรักษา อาจมีอัคคีภัยจนมอดไหม้ อาจเสื่อม
สลายตามกาลเวลา เพราะมอด ปลวก หรือกระบวนชีวเคมีของมอส ไลเคน หรือรา
อย่างไรก็ตาม ในยุคร่วมสมัย ยังคงพบบ้านพักอาศัย อาคารสาธารณะ เช่น โรงเรียน
สถานที่ราชการ ปลูกสร้างด้วยไม้เป็นหลัก หรือใช้ไม้เป็นส่วนประกอบ หากบ�ารุงรักษาดี
อย่างสม�่าเสมอ ก็ย่อมใช้งานต่อไปได้ (รูปที่ ๒)
อาจเพราะเราห่างเหินจากอาคารไม้มานาน หรือคิดว่าอาคารไม้ น่าจะเสื่อมความ
นิยมเพื่อรักษ์โลก กอปรกับการออกแบบโครงสร้างไม้ ก�าลังจะห่างหายไปจากวิชา
Steel & Timber Design (ทั้งที่อย่างน้อย เรายังต้องค�านวณแบบ นั่งร้าน และค�้ายัน)
จึงท�าให้วิศวกร ไม่สนใจ ไม่รู้หลายเหตุผลในการค�านวณออกแบบ และใช้งานอาคารไม้
ทั้งเรือนไทย เรือนไทยประยุกต์ หรือเรือนแบบต่าง ๆ อาทิ เมื่อใดควรเลือกใช้ฝาประกน
(กันฝนสาด) ฝาไหล (เป็นช่องแสง หรือช่องลม ที่เปิดปิด หรือปรับได้) หรือฝาส�าหรวด ก. บ้านพักอาศัย
เป็นช่องแสง ช่องลม หรือช่องระบายอากาศในตัว) การติดตั้ง หรือถ่ายน�้าหนักของโครง (กลาง อนุเคราะห์โดย ปฐมพงศ์ เสนาใหญ่)
เคร่าไม้ ส�าหรับฝากระดานซ้อนเกล็ดตามแนวนอน หรือแนวตั้ง การค�้ายันสูง กับเสา
หรือเคร่า หรือค�้ายันต�่ากับหัวตง หรือเสา แทบไม่เคยได้ยิน หรือไม่รู้จักการบากไม้
เข้ามุม ยึดด้วยสลัก เดือย หรือลิ่ม จนกลายเป็นตะปูปลายปล่อย ตะปูเกลียว แหวน
หมุดยึด หรือหมุดร้อย ไม่เคยได้ยิน และรู้จักฟังก์ชั่นของบางองค์อาคาร หรือชิ้นส่วน
อาทิ สะพานรับจันทัน เชิงชาย ฝักมะขาม (รูปที่ ๓)
อาคารในอดีต หากไม่ใช้ไม้กระดานที่เว้นช่องว่างระหว่างแผ่นที่สามารถส่องมอง
ทะลุชั้นได้ หรือเป็นพื้นคอนกรีตเสริมเหล็ก ก็มักจะมีช่องระหว่างชั้น หากเป็นบ้านเรือน
อาจท�าเป็นช่องลับ เรียก “ช่องดูโจร” (ประโยชน์ใช้สอยตามชื่อเรียก คือ สอดส่องเหตุ
ไม่ปกติ หรือผู้บุกรุก เพราะอดีตไม่มีกล้อง CCTV) หากเป็นอาคารสาธารณะ หรืออาคาร
ส�าคัญ เช่น ส�านักงาน ร้านค้า พิพิธภัณฑ์ ห้องมั่นคง (Strong room) นอกจากจะเป็น
ช่องดูโจรได้แล้ว ยังอาจเป็น “ช่องรับส่งของ” ช่องจะใหญ่ขึ้น เปิดปิดได้ หากไม่ใช้บาน
ทึบ อาจเป็นตะแกรงเหล็ก หรือลูกกรงเหล็ก ยิ่งกว่านั้น อาคารพาณิชย์ตามย่านการค้า
(เช่น ย่านส�าเพ็ง พาหุรัด วงเวียน ๒๒ กรกฎา) หากมีช่องระหว่างชั้นแล้ว มักสังเกต
เห็นประตูหน้า และกันสาดชั้นบน เอื้ออ�านวยให้รถขนส่งสินค้า (เช่น รถบรรทุกสิบล้อ)
จอดเทียบ เพื่อส่งล�าเลียงสินค้าเก็บไว้ชั้นสองได้โดยตรง (วิศวกรผู้ค�านวณโครงสร้าง
อาจใช้ดุลยพินิจ ก�าหนดน�้าหนักบรรทุกจรมากกว่าเกณฑ์ขั้นต�่า) เมื่อจะจ�าหน่าย จึงส่ง
หรือล�าเลียงลงมาโดยชักรอกลงมาทางช่องรับส่งของนั่นเอง มีบันทึกว่า ช่องรับส่งของนี้
มีประโยชน์นักในยามเกิดอัคคีภัย เพราะช่วยระบายควัน และเอื้อการท�างานของ
พนักงานผจญเพลิง แม้ยามจ�าเป็นจะต้องล�าเลียงคนเจ็บผ่านช่องทางนี้ ก็พอได้ (รูปที่ ๔)
ข. อาคารสาธารณะ - สถานที่ราชการ (กลาง
อนุเคราะห์โดย ทวีศักดิ์ ศักดิ์ศินานนทฺ์)
รูปที่ ๒ ตัวอย่างอาคารไม้
22 วิศวกรรมสาร ปีที่ 75 ฉบับที่ 1 มกราคม-มีนาคม 2565
