Page 259 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

ในกรณีของปราสาทบHานไพลที่มีตระพัง 2 แห=ง ทั้งทางทิศตะวันออกและทิศเหนือของ

ปราสาทนั้น (มีขนาด 85 x 160 เมตร และ 180 x 335 เมตร หรือสัดส=วน 1 : 1.88 และ 1 : 1.86

ตามลำดับ) สันนิษฐานว=าคงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกักเก็บน้ำและใชHเพื่อการปuองกันน้ำท=วม
น้ำหลาก เนื่องดHวยการสรHางตระพังทางทิศตะวันออกของปราสาทนั้นเปcนแบบแผนที่พบทั่วไปใน

สมัยนี้ ส=วนการสรHางตระพังอีกแห=งหนึ่งทางทิศเหนือคงใชHในการปuองกันน้ำที่อาจจะเอ=อลHนมาจาก

ลำหHวยไพลที่ไหลอยู=ทางทิศเหนือของตัวปราสาทและชุมชนแห=งนี้

6.2.2) บารายประจำชุมชน
6.2.2.1) ทิศทาง ขนาด และความจุ

จากจำนวนปราสาทสมัยบาปวนทั้งหมดที่สำรวจ 33 แห=ง พบว=ามีปราสาท 3 แห=ง

ที่มีทั้งตระพังและบารายอยู=ในบริเวณใกลHเคียง ไดHแก= ปราสาทพนมวัน, ปราสาทบHานถนนหัก และ
ปราสาทบHานพลวง และมีเพียงปราสาทเมืองต่ำที่มีเฉพาะบาราย เมื่อพิจารณาทิศทางของบาราย

เมื่อเทียบกับตำแหน=งของปราสาทจะสามารถแบ=งไดHดังนี้
1) บารายที่อยู=ทางทิศตะวันออกหรือตะวันออกเฉียงเหนือของปราสาท มี 2 แห=ง ไดHแก=

(1) ปราสาทบHานถนนหัก บาราย (ไม=มีชื่อ) ขนาด 480 x 1,300 เมตร (สัดส=วน 1 : 2.7)

ห=างจากปราสาท 520 เมตร และมีเกาะกลางบาราย ปqจจุบันตื้นเขินหมดสภาพแลHว
(2) ปราสาทบHานพลวง บาราย (หนองปราสาท) ขนาด 320 x 375 เมตร (ไม=ใช=ขนาด

แทHจริง เพราะมีการปรับสภาพพื้นที่แลHว) ห=างจากปราสาท 220 เมตร ปqจจุบันใชHกักเก็บน้ำ

2) บารายที่อยู=ทางทิศเหนือของปราสาท มี 2 แห=ง ไดHแก=
(1) ปราสาทพนมวัน บาราย (ไม=มีชื่อ) ขนาด 550 x 2,200 เมตร (สัดส=วน 1 : 4)

ห=างจากปราสาท 385 เมตร และมีเกาะกลางบาราย ปqจจุบันตื้นเขินหมดสภาพแลHว

(2) ปราสาทเมืองต่ำ บาราย (ทะเลเมืองต่ำ) ขนาด 360 x 1,090 เมตร (สัดส=วน 1 :
3.03) ห=างจากปราสาท 225 เมตร (มีการวางแท=งศิลาแลงเปcนแนวบังคับน้ำที่คันดินดHานตะวันตก

มีการกรุศิลาแลงเปcนขั้นบันได และมีท=าน้ำดHวย) ปqจจุบันใชHกักเก็บน้ำ
จะเห็นไดHว=า มีชุมชนเขมรสมัยบาปวนในภาคอีสานไม=กี่แห=งที่ก=อสรHางบารายเปcนอ=างเก็บน้ำ

ขนาดใหญ=สำหรับชุมชน และบางชุมชนก็มีทั้งตระพังและบารายดHวยเพื่อเสริมประสิทธิภาพใน
การบริหารจัดการน้ำ โดยบารายส=วนใหญ=ตั้งอยู=ทางทิศเหนือของปราสาท แต=ก็มีบารายที่อยู=ทาง

ตะวันออกของปราสาทเช=นเดียวกับตระพังส=วนใหญ= ซึ่งน=าสนใจว=าในกลุ=มนี้คือปราสาทบHานถนนหัก

และปราสาทบHานพลวงนั้นลHวนมีทั้งตระพังและบารายอยู=ทางตะวันออกของศาสนสถาน

252