Page 105 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 105
บทที่ 4
สถาปัตยกรรมสมัยทวารวดี
ต่อไปนี้จะเป็นการกล่าวถึงหลักฐานทางโบราณคดีประเภทต่างๆ ซึ่งพบจากการส ารวจ
และขุดค้นตามแหล่งชุมชนหรือเมืองโบราณร่วมสมัยทวารวดี ข้อมูลทั้งหมดนี้เป็นประโยชน์ต่อ
การแปลความเกี่ยวกับคติความเชื่อ สังคม วัฒนธรรม เศรษฐกิจ หรือวิถีชีวิตของประชากรใน
สมัยทวารวดีได้อย่างดี
หลักฐานทางโบราณคดีสมัยทวารวดีที่ส าคัญประเภทหนึ่งคือ สถาปัตยกรรม ซึ่งแบ่ง
ออกได้เป็น 3 กลุ่มหลัก คือ
1. ศาสนสถานกลางแจ้ง ได้แก่ เจดีย์ วิหารหรือโบสถ์ มณฑป และเทวาลัย
2. ถ ้าศาสนสถาน
3. สิ่งก่อสร้างสาธารณูปโภค
4.1 วัสดุที่ใช้ในการก่อสร้าง
วัสดุหลักที่ใช้ในการก่อสร้างอาคารสมัยทวารวดีคือ อิฐ มักมีขนาดใหญ่โดยมีความยาว
2
1
เป็น 2 เท่าของความกว้าง โดยทั่วไปแล้วก็มักผสมแกลบข้าว การเผาท าได้ไม่ดีนัก ผิวชั้นนอก
เท่านั้นที่สุกเป็นสีแดงหรือเหลืองปนแดง แต่เนื้อในยังเป็นสีด าและเป็นถ่านอยู่ การเรียงอิฐใช้
ดินสอซึ่งเป็นดินเหนียวผสมน ้าอ้อย ชั้นของสอดินนี้บางมาก การเรียงอิฐท าอย่างเป็นระเบียบ
เฉพาะด้านนอก ภายในกลับท าอย่างง่ายๆ คือใช้อิฐที่เผาไม่ดี หรือน าอิฐจากที่อื่นมาใช้และวาง
ไม่เป็นระเบียบ จากคุณภาพของอิฐและเทคนิคในการก่อสร้างดังกล่าวมา ท าให้ศาสนสถานอยู่
ในสภาพทรุดโทรมปรักหักพังเหลือเพียงส่วนฐาน
นอกจากอิฐที่ใช้เป็นหลักแล้วก็ยังมีวัสดุอื่นๆ คือ ศิลาแลง ซึ่งมักใช้ก่อเป็นส่วนฐาน
อาคาร หรือบางครั้งใช้ท าเป็นส่วนยอดของเจดีย์ เช่นที่เมืองศรีมโหสถซึ่งจะใช้ศิลาแลงเป็นวัสดุ
หลักในการก่อสร้าง ส าหรับการประดับตกแต่งอาคารศาสนสถานนิยมใช้ดินเผาและปูนปั้น
เพราะเมื่อใช้อิฐและศิลาแลงในการก่อสร้างซึ่งสลักได้ยาก จึงตกแต่งศาสนสถานด้วย
ประติมากรรมดินเผาหรือปูนปั้น ภาพที่พบมากคือ ชาดกเล่าเรื่องในพุทธศาสนา (ภาพที่ 54)
และรูปคณะ (หรือคนแคระ) ที่ประดับภายในช่องสี่เหลี่ยมตรงส่วนฐาน (ภาพที่ 55)
99
