Page 281 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 281
การค้าขายแลกเปลี่ยนในสมัยทวารวดีนั้นมีทั้งการค้าขายแลกเปลี่ยนภายใน (domestic
trade) ระหว่างชุมชนร่วมสมัยทวารวดีเอง (เมือง-เมือง, ภูมิภาค-ภูมิภาค) และการค้ากับ
ต่างประเทศ (international trade) ซึ่งยังแบ่งออกได้เป็นการค้าทางบกโดยเฉพาะกับชุมชน
โบราณในประเทศเมียนมาและกัมพูชา (หลักฐานที่ชัดเจนคือเหรียญเงินและเครื่องถ้วย
ตามล าดับ) นอกจากนี้ยังมีการค้าขายทางทะเลผ่านเส้นทางสายไหมทางทะเล (maritime silk
road) กับประเทศจีน (สมัยราชวงศ์ถังและราชวงศ์ซ่งเหนือ) และประเทศในแถบตะวันออกกลาง
ดังได้พบเครื่องถ้วยจากทั้ง 2 ประเทศและหลักฐานที่พบใหม่เมื่อไม่นานมานี้จากแหล่งเรือจม
พนมสุรินทร์ในจังหวัดสมุทรสาคร การติดต่อค้าขายกับต่างประเทศในช่วงช่วงพุทธศตวรรษที่
14 – 15 นี้อาจรวมถึงการติดต่อสัมพันธ์กับศรีวิชัยซึ่งเจริญรุ่งเรืองขึ้นในเกาะสุมาตราและ
คาบสมุทรมลายูด้วย อันเป็นผลให้เกิดการแพร่หลายเข้ามาของพุทธศาสนานิกายมหายานใน
เขตวัฒนธรรมทวารวดี
9
จนกระทั่งในราวพุทธศตวรรษที่ 16 อิทธิพลทางวัฒนธรรมและอ านาจทางการเมืองของ
เขมรโบราณจากประเทศกัมพูชาได้แพร่หลายเข้ามาในเขตภาคตะวันออกและภาคกลางของ
10
ประเทศไทยโดยเฉพาะที่เมืองลพบุรี ท าให้วัฒนธรรมทวารวดีค่อยๆ เสื่อมลงไปในที่สุด
แต่มรดกของวัฒนธรรมทวารวดีที่เห็นได้อย่างชัดเจนในสมัยหลังต่อมาก็คือ พุทธศาสนานิกาย
เถรวาทยังคงได้รับการเลื่อมใสศรัทธาทั้งจากผู้ปกครองและประชาชน (ชาวสยาม) ทั่วไป (โดยมี
การติดต่อกับประเทศศรีลังกาเป็นหลัก) หรือรูปแบบศิลปกรรมบางอย่างในสมัยอยุธยาก็มี
ต้นเค้าแรกสุดมาจากศิลปะทวารวดี (เช่นกรณีของพระพุทธรูปปางห้ามสมุทร) รวมไปถึง
เทคโนโลยีในการบริหารจัดการน ้าหรือการสร้างชุมชนที่ผูกพันกับน ้าซึ่งมีบ้านเมืองโบราณสมัย
ทวารวดีเป็นต้นแบบ เป็นต้น
ดังนั้นการศึกษาโบราณคดีสมัยทวารวดีจึงท าให้เราเข้าใจสภาพของบ้านเมืองในสมัย
ประวัติศาสตร์ตอนต้น ซึ่งเป็นพื้นฐานของการเจริญเติบโตของบ้านเมืองยุคต่างๆ ในประเทศ
ไทยมาจนถึงปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม ยังมีอีกหลายประเด็นของโบราณคดีสมัยทวารวดีที่รอให้มี
การศึกษาค้นคว้าอย่างละเอียด เช่น สภาพวิถีชีวิตความเป็นอยู่หรืออาหารการกินของประชากร
ในสมัยทวารวดี, สัตว์เลี้ยงในสมัยทวารวดี, การจัดการพื้นที่ภายในเขตเมืองโบราณ, ต าแหน่ง
ที่ตั้งของพระราชวังของกษัตริย์ทวารวดี, ชนชั้นและเพศสภาพในสมัยทวารวดี, ประเพณีการฝัง
ศพในสมัยทวารวดี, ความส าคัญของชุมชนโบราณที่ตั้งอยู่ตอนในแผ่นดิน (hinterland),
การผสมผสานระหว่างวัฒนธรรมทวารวดีและเขมรโบราณ, คุณลักษณะเฉพาะของโบราณ
ศิลปวัตถุแบบทวารวดีในแต่ละเมืองหรือภูมิภาค, มาตรฐานในการผลิตสิ่งของเครื่องใช้สมัย
ทวารวดี ฯลฯ ประเด็นทั้งหมดนี้นับเป็นความท้าทายของการท างานโบราณคดีสมัยทวารวดี
ในอนาคต
275
