Page 83 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน

74

ประวัติศาสตร์พื้นที่บริเวณถนนบำรุงเมือง

ถนนบำรุงเมืองตั้งอยู่ในพื้นที่เขตพระนครและเขตป้อมปราบศัตรูพ่าย เริ่มต้นจากสี่แยกสะพานช้างโรงสี

ด้านถนนอัษฎางค์ ตัดไปทางทิศตะวันออกผ่านถนนเฟื่องนครที่มาบรรจบถนนตะนาว ตัดผ่านถนนอุณากรรณ
ที่มาบรรจบถนนมหาไชยบริเวณสี่แยกสำราญราษฎร์ ข้ามคลองรอบกรุงตรงไปตัดกับถนนวรจักรที่มาบรรจบถนน

จักรพรรดิพงษ์บริเวณสี่แยกแม้นศรีตัดกับถนนยุคล 2 และถนนพลับพลาไชยไปสิ้นสุดที่สะพานกษัตริย์ศึกหรือถนน

กรุงเกษมซึ่งตัดขวางอยู่บริเวณสี่แยกกษัตริย์ศึก

สันนิษฐานว่าถนนบำรุงเมืองสร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (พ.ศ. 2325 -

66
2352) ทว่าเป็นเพียงถนนสายเล็ก ๆ ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2394 - 2411)
มีการติดต่อค้าขายกับชาติตะวันตกมากขึ้น เส้นทางคมนาคมทางบกเริ่มมีความสำคัญเพิ่มขึ้น จากแต่เดิมที่การ
คมนาคมทางน้ำเป็นเส้นทางหลัก ก็เริ่มมีรถม้าและรถยนต์เข้ามา จึงโปรดเกล้าฯ ให้มีการสร้างถนนรุ่นแรกขึ้น 3

เส้นทาง คือ ถนนเจริญกรุง ถนนบำรุงเมือง และถนนเฟื่องนคร ทั้งนี้ ในพ.ศ. 2406 ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ปรับปรุง

บริเวณทางเดิมที่มีอยู่เดิมบริเวณสนามไชยจนถึงประตูสำราญราษฎร์ ข้ามคลองรอบกรุงออกไปจรดคลองผดุงเกษม

ซึ่งต่อมาภายหลังได้สร้างสะพานกษัตริย์ศึกเชื่อมต่อข้ามออกนอกกำแพงพระนครโดยใช้พระราชทรัพย์ส่วน

พระองค์ ให้เป็นถนนแบบตะวันตกแล้วจึงพระราชทานนามว่าถนนบำรุงเมือง มีความหมายถึงความเจริญของ

บ้านเมือง เมื่อก่อสร้างแล้วเสร็จจึงมีการสัญจรมากขึ้น เกิดตึกแถว ห้องแถวและร้านค้า

ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (พ.ศ. 2411 - 2453) ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ขยาย

ถนนบำรุงเมืองให้กว้างยิ่งขึ้นเพื่อเป็นทางรถ พร้อมทั้งสร้างตึกแถวริมถนนขึ้นใหม่แทนส่วนเดิมที่ทรุดโทรม ตึกแถว

เหล่านี้ในเวลาต่อมาได้พัฒนาเป็นห้างร้านที่มีชื่อเสียงตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นต้นมา ทั้งนี้เมื่อการคมนาคมใน

สยามได้เปลี่ยนแปลงจากเส้นทางน้ำสู่เส้นทางบก นำไปสู่การสร้างถนน และก่อให้เกิดร้านค้าหรือห้างร้านที่อำนวย

ความสะดวกต่าง ๆ แก่ผู้คน มากมาย ตึกแถวบริเวณเสาชิงช้า ณ เส้นถนนบำรุงเมือง ก็เป็นอีกพื้นที่หนึ่งที่ปรากฏ

ร้านค้าขึ้นจำนวนมาก

67
โดยในเส้นถนนบำรุงเมือง ร้านค้าเริ่มก่อร่างสร้างขึ้นมาตั้งแต่ในสมัยรัชกาลที่ 4 ต่อมาในสมัยรัชกาลที่
5 จึงมีการก่อสร้างเป็นตึกแถวสองชั้นเมื่อมีการขยายผิวจราจรให้กว้างขึ้นในพ.ศ. 2413 ตึกแถวอาคารบริเวณถนน

66
สุภาภรณ์ จินดามณีโรจน์, ประวัติศาสตร์ท้องถิ่นย่านเก่าในกรุงเทพมหานคร : รายงานผลการสำรวจบันทึกข้อมูล
พื้นที่ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์ (กรุงเทพฯ : คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2554), 319.
67 สำนักผังเมือง กรุงเทพมหานคร, สำนักนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, แผนที่ชุมชนกรุง

รัตนโกสินทร์, (กรุงเทพฯ : สำนัก, 2547), 57.