Page 64 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี
P. 64
ในการวิเคราะห้์ทำาความิเข้าใจถึึงความิเห้ลื�อมิลำ�าในบริบทภ้ยพิบ้ตั้ิอย่างเฉพาะเจาะจงของชุมิชนเห้ล่านี�
นอกจากมิุมิมิองด้้านความิยุตั้ิธิรรมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิแล้ว ย้งมิีกลุ่มิเครื�องมิือการวิเคราะห้์ที�ช่วยขยายแนวทาง
การศึกษาได้้อย่างน่าสินใจ อาทิ แนวคิด้การวิเคราะห้์ความิเปีราะบาง (vulnerability analysis) ที�ช่วยใน
การวิเคราะห้์สิาเห้ตัุ้เชิงลึกลึกที�ซั่อนตั้้วอยู่ใตั้้พื�นผู้ิวของสิภาพการณ์ (underlying causes) ที�ครอบคลุมิมิิตั้ิ
เชิงอำานาจในสิ้งคมิตั้่อการเกิด้ภ้ยพิบ้ตั้ิ แทนที�จะผูู้กตั้ิด้ก้บการระบุปีัญห้าในเชิงเทคนิคห้รือเชิงกายภาพเพียง
มิิตั้ิเด้ียว (เช่น Wisner et al. 2004) ห้รือ แนวคิด้ การรู้-ร้บ-ปีร้บตั้้วอย่างเปี็นธิรรมิ (equitable resilience)
ที�เน้นถึึงการพลิกโฉมิของโครงสิร้างสิ้งคมิที�เห้ลื�อมิลำ�าให้้มิีความิเปี็นธิรรมิมิากยิ�งขึ�นในการร้บมิือก้บ
การเปีลี�ยนแปีลงที�สิ้งคมิกำาล้งเผู้ชิญ (Martin et al. 2018)
การผู้สิมิผู้สิานมิุมิมิองด้้งกล่าวอาจช่วยเผู้ยความิเข้าใจที�ลึกซัึ�งยิ�งขึ�น คำาถึามิอาทิพื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิ
ที�มิีความิเกี�ยวข้องก้บสิารเคมิีอ้นตั้รายน้�นมิีอยู่มิากน้อยเพียงไร บริเวณใด้ และมิีใครที�มิีโอกาสิในการร้บ
ความิเสิี�ยงตั้่อภ้ยเน-เทคบ้าง สิภาวะของชุมิชนรอบพื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิจะมิีความิเปีราะบางตั้่อภ้ยเชิงระบบ
มิากน้อยเพียงไรและอย่างไร เปี็นตั้้วอย่างของคำาถึามิที�ควรถึูกให้้ความิสิำาค้ญในการบริห้ารจ้ด้การภ้ยเน-เทค
เพื�อก้าวข้ามิรูปีแบบการจ้ด้การความิปีลอด้ภ้ยในอด้ีตั้ที�ผู้่านมิาที�มิ้กให้้ความิสิำาค้ญก้บกลุ่มิคนและผูู้้มิีบทบาท
เฉพาะในเขตั้พื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิ (อาทิ ผูู้้ปีระกอบการอุตั้สิาห้กรรมิ ผูู้้บริห้ารดู้แลนิคมิอุตั้สิาห้กรรมิ เจ้าห้น้าที�
ที�เกี�ยวข้อง) เปี็นห้ล้ก
5. สรุป็
บทความินี�ได้้นำาเสินอการอภิปีรายโอกาสิของการเชื�อมิโยงแนวคิด้สิำาค้ญ 3 แนวคิด้ได้้แก่ แนวคิด้ภ้ย
เชิงระบบ (ในกรณีนี�เน้นถึึงภ้ยที�เรียกว่าภ้ยเน-เทค) แนวคิด้ทำาเลที�ตั้้�งของพื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิ และแนวคิด้
ความิเห้ลื�อมิลำ�า ซัึ�งวรรณกรรมิในอด้ีตั้ได้้แสิด้งให้้เห้็นว่าแตั้่ละ‘คู่’แนวคิด้ (เช่น ระห้ว่างภ้ยเชิงระบบและทำาเล
ที�ตั้้�งพื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิ ห้รือ ระห้ว่างทำาเลที�ตั้้�งพื�นที�อุตั้สิาห้กรรมิและความิเห้ลื�อมิลำ�า) น้�นมิีโอกาสิที�จะเกี�ยวข้อง
สิ้มิพ้นธิ์ก้นอยู่ ห้ากแตั้่ที�ผู้่านมิาการกล่าวถึึงความิเชื�อมิโยงของท้�ง 3 แนวคิด้อย่างช้ด้เจนน้�นย้งมิีอยู่อย่าง
ค่อนข้างจำาก้ด้ บทความินี�จึงเปี็นสิ่วนห้นึ�งของความิพยายามิเบื�องตั้้นในการช้กชวนให้้เห้็นถึึงโอกาสิของความิ
เชื�อมิโยงด้้งกล่าว อ้นนำาไปีสิู่การพ้ฒนากรอบแนวคิด้ในการวิเคราะห้์ภ้ยเชิงระบบที�มิีความิครบถึ้วนรอบด้้าน
มิากยิ�งขึ�นและเปี็นฐานตั้่อการจ้ด้การภ้ยเชิงระบบ ‘อย่างเปี็นธิรรมิ’ ในที�สิุด้
64 ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย:
หมุดหมายความรู้ ครบรอบ 60 ปี
