Page 68 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 75 ฉบับที่ 1 มาราคม - มีนาคม 2565
P. 68
ตอนที่ 6 ค�าถามคาใจ น�้ามันรั่ว ทะเลไทย
Dispersant ที่ใช้ในทั้ง 2 อุบัติเหตุน�้ามันรั่วคือ
Slickgone NS นอกจากจะประกอบด้วยสาร
ลดแรงตึงผิว (Surfactant) คือสาร Sodium
Dioctylsulphosuccunate (ความเข้มข้น 1-10%)
CAS No.577-11-7 ที่ท�าให้เกิดอิมัลชั่นของหยด
น�้ามันเล็ก ๆ แขวนลอยในน�้าแล้ว ยังประกอบด้วยตัว
ท�าละลายคือ Kerosene หรือ น�้ามันก๊าด (ความเข้มข้น
60-70%) (CAS No. 64742-47-8) อีกด้วย ซึ่งปัญหา
อันหนึ่งคือสาร Kerosene นี้เป็นสารประเภทน�้ามันเบา
ท�าให้โดยตรรกะสามารถเข้าใจได้ว่าการใช้ Dispersant
ก็คือการเติมน�้ามันเบาลงไปในทะเลเพิ่มเติมจากน�้ามัน
ดิบที่หกรั่วไหลอยู่แล้วนั้นเอง และเกิดความกังวลว่าจะ
รูปที่ 2 สาเหตุของมลพิษน�้ามันในทะเล [3] ท�าให้เกิดพิษต่อระบบนิเวศมากขึ้นหรือไม่ อย่างไร จาก
งานวิจัยในปี 2014 [5] ซึ่งประเมินความเป็นพิษและ
ค�าถามคาใจข้อที่ 2: การสลายตัวตามธรรมชาติของ Kerosene สรุปได้ว่า
ท�าไมต้องใช้ Dispersant (สารกระจายคราบน�้ามัน)? Kerosene สามารถถูกย่อยสลายได้โดยจุลชีพในทะเล
แล้ว Dispersant ปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อมจริงไหม? ตามธรรมชาติ Kerosene ไม่มีพิษแบบเฉียบพลัน แต่มี
พิษเรื้อรังจากการทดสอบผลต่อการขยายพันธ์ของปลา
ตอบ: ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ใน 2 อุบัติเหตุน�้ามันรั่วไหลครั้งใหญ่ (D. magna) งานวิจัยรายงานว่าหากความเข้มข้นของ
ในประเทศไทย เราจะเห็นการใช้ Dispersant (สารกระจายคราบ Kerosene ในน�้ามากกว่า 0.092 ถึง 0.23 มิลลิกรัม
น�้ามัน) เป็นหนึ่งในมาตรการส�าคัญ (ร่วมกับการใช้ทุ่นดักน�้ามัน ต่อ ลิตร จะท�าให้เกิดผลกระทบดังกล่าวกับปลาและ
ทุ่นดูดซับน�้ามัน) และมักจะมีความกังวลเกี่ยวกับผลกระทบต่อ สิ่งมีชีวิตในทะเล ฉะนั้นการใช้ Kerosene อย่าง
ระบบนิเวศจากการใช้ Dispersant ท�าให้เกิดข้อข้องใจว่าท�าไมต้อง สม�่าเสมอไม่ดีต่อสัตว์น�้าแน่ ๆ แต่หากใช้นาน ๆ ครั้ง
ใช้ Dispersant? Dispersant คืออะไร? และท�าอะไรกับน�้ามันรั่ว? อาจจะไม่เกิดผลกระทบมากนัก เพราะไม่เกิดผล
อย่างที่เราทราบกัน น�้ามันเกลียดน�้า (Hydrophobic) ฉะนั้น กระทบเฉียบพลัน
เมื่อเกิดการหกรั่วไหล น�้ามันจึงลอยตัวอยู่บริเวณผิวน�้า ไม่ยอม
ผสมกับน�้า ท�าให้น�้ามันเคลื่อนที่ไปกับกระแสน�้า กระแสลมได้อย่าง
รวดเร็วท�าให้ขึ้นฝั่งปนเปื้อนชายหาดได้อย่างรวดเร็ว แม้กระนั้น
ด้วยกระบวนการตามธรรมชาติน�้ามันที่ลอยอยู่จะค่อย ๆ ละลาย
(Dissolved) และกระจายตัวอย่างแขวนลอยลงไปในน�้า (Dispersed)
แต่ช้ามาก สาร Dispersant เร่งกระบวนการให้น�้ามันกระจายตัว
แบบแขวนลอยในน�้าเป็นหยดเล็ก ๆ ท�าให้เกิดอิมัลชั่น ซึ่งจะท�าให้
คราบน�้ามันบนผิวน�้าหายไปเพราะกระจายตัวแขวนลอยไปในน�้าหมด
นั่นเอง [4] เมื่อน�้ามันแขวนลอยหยดเล็กลงจะท�าให้ละลายน�้าได้ดี
มาก ๆ ด้วย การใช้ Dispersant จึงเร่งทั้งการสร้างหยดน�้ามันขนาด
เล็กแขวนลอยในน�้าทะเล และเร่งการละลายของน�้ามันสู่น�้าทะเล
ด้วย (รูปที่ 3) นอกจากนี้เมื่อน�้ามันกลายเป็นหยดเล็ก ๆ แขวนลอย
ในทะเลก็จะเกาะรวมตัวกับอนุภาคแขวนลอยต่าง ๆ ในทะเล ท�าให้
หยดน�้ามันหนักขึ้นและจมลงสู่ท้องทะเลได้ด้วย
68 วิศวกรรมสาร ปีที่ 75 ฉบับที่ 1 มกราคม-มีนาคม 2565
