Page 182 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 182
ข้อสังเกตอีกประการคือประติมากรรมพระพุทธรูปประทับเหนือพนัสบดีนี้เกือบทุกชิ้นจะ
มีรูเจาะอยู่ตรงกลางหรือมีเดือยอยู่ด้านหลัง จึงเชื่อว่าน่าจะประดับอยู่กับดุมของธรรมจักร
ซึ่งส่วนมากก็จะมีเดือยและรูอยู่เช่นเดียวกัน
13
5.1.3) ธรรมจักร
ธรรมจักรรวมทั้งกวางหมอบถือเป็นโบราณวัตถุประเภทเด่นที่แสดงให้เห็นถึง
การแพร่กระจายของวัฒนธรรมทวารวดีไปยังดินแดนต่างๆ โดยค้นพบมากที่สุดที่
จังหวัดนครปฐม (ภาพที่ 144) แต่ก็ได้พบธรรมจักรที่เมืองเสมา จังหวัดนครราชสีมา (ดูในบทที่
14
4) พบกวางหมอบที่วัดประตูลี้เมืองหริภุญไชยหรือล าพูน และพบทางภาคใต้ด้วยที่อ าเภอ
15
ไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี, อ าเภอเมืองนครศรีธรรมราช และเมืองยะรัง จังหวัดปัตตานี
ธรรมจักรเป็นเครื่องมือเผยแพร่พระธรรม เพราะเป็นสัญลักษณ์แทนการปฐมเทศนาของ
พระพุทธองค์ที่ทรงแสดงธรรมจักรกัปปวัตตนสูตร (พระสูตรว่าด้วยเรื่องพระพุทธเจ้าทรงหมุน
วงล้อแห่งธรรมหรือธรรมจักร) ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน (ป่ากวาง) เขตเมืองพาราณสี ประเทศ
อินเดีย ทั้งยังเป็นหนึ่งในสมบัติของพระเจ้าจักรพรรดิ (รัตนะ 7) อันประกอบด้วย จักรแก้ว
นางแก้ว ช้างแก้ว ม้าแก้ว ขุนพลแก้ว ขุนคลังแก้ว และแก้วมณี) ทั้งนี้ที่เมืองนครปฐมโบราณยัง
พบแผ่นหินสลักภาพที่สันนิษฐานว่าเป็นช้างแก้วและขุนพลหรือขุนคลังแก้วด้วย (ภาพที่ 145)
ภาพที่ 144
ธรรมจักรและกวางหมอบ
พบที่เมืองนครปฐม
จัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
176
