Page 180 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 180
คือส่วนปากเป็นครุฑ (พาหนะพระวิษณุ) ปีกเป็นหงส์ (พาหนะพระพรหม) มีหูและเขาแบบโค
(พาหนะพระศิวะ) ดังนั้นอาจเป็นแนวคิดที่ท าขึ้นเพื่อแสดงว่าพุทธศาสนามีอ านาจยิ่งใหญ่กว่า
9
ศาสนาพราหมณ์ก็ได้ (ภาพที่ 141)
ภาพที่ 141 พระพุทธรูปประทับเหนือพนัสบดี
พบที่อ าเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี
(ที่มา: ฐานข้อมูลภาพ ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล)
อย่างไรก็ตาม ศาสตราจารย์ช็อง บวสเซอลิเยร์ เสนอว่า ประติมากรรมเหล่านี้ไม่น่าจะ
หมายถึงปางเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เพราะในคัมภีร์และภาพสลักตอนนี้ที่มีมาก่อนไม่
เคยมีรูปพาหนะแบบนี้เลย การที่ประทับเหนือพนัสบดีหรือเจ้าป่าจึงอาจสื่อว่าพระพุทธองค์ทรง
10
เป็นครูที่ยิ่งใหญ่เหนือสรรพสัตว์ทั้งหลายก็ได้
ดร.พิริยะ ไกรฤกษ์ เสนอว่า ประติมากรรมเช่นนี้น่าจะเป็นรูปพระอมิตาภะเสด็จมารับ
ดวงวิญญาณไปสู่แดนสุขาวดี โดยเปรียบเทียบกับศิลปะจีน รูปบุคคลนั้นคือ พระโพธิสัตว์ 2 องค์
ได้แก่ พระอวโลกิเตศวร และพระมหาสถามะปราบตะ ตามความเชื่อของพุทธศาสนานิกาย
11
สุขาวดี
ขณะที่ รองศาสตราจารย์ ดร.รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง เสนอว่า พนัสบดีเป็นสัตว์ผสมที่มี
มาแล้วในประเทศอินเดีย ไม่ใช่พาหนะของเทพเจ้าในศาสนาพราหมณ์ นอกจากนี้ยังมี
พระพุทธรูปที่ประทับเหนือครุฑ ซึ่งทั้ง 2 แบบนี้น่าจะสื่อว่าพระพุทธเจ้าเป็นเทพแห่งแสงสว่าง
12
และเชิดชูฐานันดรอันสูงส่งของพระพุทธองค์ด้วย
น่าสังเกตว่าได้พบพระพุทธรูปแบบนี้เฉพาะในศิลปะทวารวดีเท่านั้น จึงจัดเป็น
โบราณวัตถุชิ้นพิเศษที่ก าหนดอายุสมัยหรือวัฒนธรรมได้ (diagnostic artifact) หลักฐาน
เกือบทั้งหมดพบในภาคกลางหรือภาคตะวันออก แต่ก็ได้พบที่ปราสาทพิมาย (ภาพที่ 142) และ
174
