Page 257 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 257
บทที่ 6
ผลการขุดค้นแหล่งโบราณคดีสมัยทวารวดี
ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา
การศึกษาขุดค้นแหล่งโบราณคดีสมัยทวารวดีด าเนินการมาโดยตลอดระยะเวลากว่า
50 ปี ทั้งจากการท างานของกรมศิลปากรและภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี
นักวิชาการที่ควบคุมการขุดค้นเมืองโบราณสมัยทวารวดีหลายแห่งก็คือ ศาสตราจารย์ ดร.ผาสุข
อินทราวุธ ซึ่งได้ด าเนินงานขุดค้น ณ เมืองโบราณนครปฐม, บ้านคูเมือง อ าเภออินทร์บุรี จังหวัด
สิงห์บุรี, เมืองหริภุญไชย (ล าพูน), เมืองฟ้าแดดสงยาง อ าเภอกมลาไสย จังหวัดกาฬสินธุ์
ท่านได้ประมวลผลข้อมูลที่ได้จากการขุดค้นทั้งหมดนี้น าเสนอเป็นหนังสือเล่มส าคัญคือ
“ทวารวดี: การศึกษาเชิงวิเคราะห์จากหลักฐานทางโบราณคดี” ตีพิมพ์เมื่อ พ.ศ. 2542
ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมานี้ (พ.ศ. 2548 – 2558) ก็มีการค้นคว้าตามแหล่งโบราณคดีสมัย
ทวารวดีที่ส าคัญๆ เช่น เมืองโบราณนครปฐม, เมืองโบราณอู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี, เมือง
โบราณดงละคร อ าเภอเมือง จังหวัดนครนายก และแหล่งเรือจมแบบอาหรับที่อ าเภอเมือง
จังหวัดสมุทรสาคร ซึ่งท าให้ได้ข้อมูลใหม่เกี่ยวกับโบราณคดีสมัยทวารวดีหลายประการ โดยมี
รายละเอียดดังต่อไปนี้
6.1 ผลการขุดค้นทางโบราณคดีที่เมืองโบราณนครปฐม
1
เมื่อ พ.ศ. 2524 ดร.ผาสุข อินทราวุธ ได้ท าการขุดค้นในเขตต าบลพระประโทน โดยได้
ข้อสรุปว่า เมืองนครปฐมเป็นที่อยู่อาศัยของชุมชนโบราณ ซึ่งอาจมีช่วงที่เจริญรุ่งเรืองที่สุดอยู่ใน
ราวพุทธศตวรรษที่ 13 - 14 และคงมีการทิ้งร้างไปในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 17 ซึ่งอาจเป็น
ผลมาจากการเปลี่ยนแปลงทางเดินของแม่น ้าสายส าคัญที่ไหลผ่านเมือง
จากการที่งานขุดค้นชั้นดินทางโบราณคดีที่เมืองนครปฐมมีเพียงครั้งเดียวเท่านั้น
ผู้เขียนจึงเลือกท าการส ารวจและขุดค้นแหล่งโบราณคดีเพิ่มเติมอีก 3 แห่ง ได้แก่ วัตรทรงธรรม
กัลยาณี, แหล่งหอเอก ต าบลพระประโทน และแหล่งในเขตต าบลธรรมศาลา แต่การขุดค้นที่
วัตรทรงธรรมกัลยาณีกลับไม่พบชั้นวัฒนธรรมสมัยโบราณที่จะน ามาอธิบายพัฒนาการของเมือง
ได้โดยตรง แม้ว่าจะเคยมีบันทึกเกี่ยวกับการค้นพบโครงกระดูกคนโบราณในบริเวณวัตรฯ ก็ตาม
6.1.1) แหล่งโบราณคดีหอเอก
แหล่งโบราณคดีหอเอกตั้งอยู่ภายในเขตคูน ้าของเมือง ค่อนมาทางทิศตะวันตกเฉียง
เหนือของพระประโทณเจดีย์ สภาพของแหล่งเป็นเนินดินติดกับล าน ้าบางแก้วซึ่งปัจจุบันตื้นเขิน
เหลือความกว้างราว 10 - 15 เมตร
251
