Page 81 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 81
ภำพที่ 40 แผนที่แสดงแนวชำยฝั่งทะเลช่วงพุทธศตวรรษที่ 7 - 15 ตำมข้อสันนิษฐำนของตรงใจ หุตำงกูร
(ที่มำ: ตรงใจ หุตำงกูร, “กำรตีควำมใหม่เรื่องขอบเขตแนวชำยฝั่งทะเลโบรำณ
สมัยทวำรวดีบนที่รำบภำคกลำงตอนล่ำง” ด ำรงวิชำกำร 13, 1 (มกรำคม – มิถุนำยน 2557): รูปที่ 7.)
ส ำหรับแผนผังของเมืองสมัยทวำรวดีนั้นจะมีคูน ้ำคันดินล้อมรอบ 1–2 ชั้น แต่ไม่มี
รูปแบบผังเมืองตำยตัว มีทั้งรูปไข่ เกือบกลม สี่เหลี่ยมผืนผ้ำมุมมน คือจะมีผังเมืองรูปร่ำงไม่
สม ่ำเสมอ แต่เมืองทวำรวดีจะวำงผังโดยพิจำรณำตำมสภำพภูมิประเทศและล ำน ้ำเป็นส ำคัญ
โดยเมืองที่มีขนำดใหญ่ที่สุดคือ เมืองนครปฐมโบรำณ มีควำมกว้ำง 2 กิโลเมตร ยำว 3.6
กิโลเมตร (มีพื้นที่ภำยในคูเมืองมำกถึง 3,809 ไร่) (ภำพที่ 41) แต่โดยทั่วไปเมืองทวำรวดีมักมี
ขนำดไม่ใหญ่นักรำว 600 – 800 เมตร (ภำพที่ 42 - 43) โดยจะพบชุมชนหรือเมืองโบรำณสมัย
ทวำรวดีหนำแน่นในที่รำบลุ่มภำคกลำง ส่วนเมืองโบรำณร่วมสมัยทวำรวดีในภำค
ตะวันออกเฉียงเหนือมักมีแผนผังซับซ้อนกว่ำเมืองในภำคกลำง อำจมีคูน ้ำคันดินหลำยชั้น หรือ
เป็นเมืองขยำย และมักมีร่องรอยของอ่ำงเก็บน ้ำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ำหรือบำรำยตำมแบบวัฒนธรรม
75
