Page 21 - วิชาการพยาบาลสาธารณภัยเล่มที่ 3 : สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย

การดูแลดานจิตใจในสถานการณสาธารณภัย

อาจารยปราโมทย ถางกระโทก

วัตถุประสงคเฉพาะเชิงพฤติกรรม
เมื่อนักศึกษาเรียนเรื่องนี้จบแลว นักศึกษาสามารถ

1. บอกความหมายและความสำคัญของการดูแลดานจิตใจของผูประสบภัยได
2. อธิบายความแตกตางระหวางปฏิกิริยาทางจิตใจตอภัยพิบัติแบบปกติและที่ผิดปกติได

3. บอกวิธีการดูแลดานจิตใจผูประสบภัยในสถานการณสาธารณภัย ทั้งในระยะกอนเกิดภัย ขณะเกิด
ภัยและหลังเกิดภัยได

ความหมายและความสำคัญของการดูแลดานจิตใจในสถานการณสาธารณภัย

ภัยพิบัติ (Disaster) หรือสาธารณภัยเปนภัยที่เกิดขึ้นอยางรุนแรง อาจเกิดจากธรรมชาติหรือจากการ
กระทำของมนุษย มักนำมาซึ่งความสูญเสียตอชีวิต ทรัพยสิน ตลอดจนสงผลกระทบทางเศรษฐกิจ สังคม
สิ่งแวดลอม และความสูญเสียนั้นเกินกำลังความสามารถของคนในสังคมหรือชุมชนจะจัดการโดยใชทรัพยากรที่

มีอยูได (ทวิดา กมลเวช, 2554) ภัยพิบัตินำมาซึ่งความสูญเสียอยางรุนแรงตอชีวิตและทรัพยสิน รวมทั้ง
ความรูสึกปวดราวทางจิตใจจากการพลัดพรากและสูญเสีย ภัยพิบัติเกิดขึ้นอาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ
เชน น้ำทวม ไฟไหม แผนดินไหว โคลนถลม หรือภัยจากคลื่นยักษสึนามิหรือจากน้ำมือมนุษย เชน ภัยสงคราม

การกอการราย เครื่องบินตก การลอบวางระเบิด เปนตน ภัยพิบัติดังกลาวสงผลกระทบตอผูประสบภัย
ในหลายดาน เชน ดานเศรษฐกิจเนื่องจากไมสามารถประกอบอาชีพและขาดรายได นำมาซึ่งความทุกขทรมาน
ทางดานจิตใจ บางรายเกิดปญหาพฤติกรรมกาวราวเนื่องมาจากการสูญเสียที่เกิดขึ้น (Boyd, 2005)

ประเทศไทยประสบปญหาภัยพิบัติเชนเดียวกับประเทศตางๆทั่วโลก ภัยพิบัติในประเทศไทยเกิดขึ้น
บอยครั้งและแตละครั้งมีระดับความรุนแรงหลากหลาย ภัยพิบัติที่เกิด ไดแก น้ำปาไหลหลาก ดินโคลนถลม

อุทกภัย วาตภัยหรือแผนดินไหวที่เกิดขึ้นในภาคเหนือของประเทศไทย แมแตสึนามิก็เคยมีอุบัติการณขึ้นอยาง
รุนแรงในภาคใตของประเทศ แตภัยพิบัติที่นับวารุนแรงและมีอุบัติการณเกิดบอยทุก ๆ ป ไดแก ภัยพิบัติ
จากอุทกภัย ซึ่งทำความเสียหายใหกับประเทศมากกวาภัยพิบัติอื่นๆ (พรสวัสดิ์ ศรีสวัสดิ์, 2556) เพราะสงผล
กระทบตอชีวิตและทรัพยสินของประชาชนตลอดจนระบบเศรษฐกิจ ทั้งนี้ยังไมรวมผลกระทบดานจิตใจของ

ผูประสบภัยซึ่งเปนความเสียหายที่ไมสามารถประเมินคาได ผูผานเหตุการณเลวรายที่ทำลายทั้งชีวิต ครอบครัว
ตลอดจนทรัพยสิน จะมีสภาพจิตใจที่บอบช้ำ (Psychological trauma) มีความรูสึกตรอมตรมและเจ็บปวด

ในจิตใจแสนสาหัส จากการพลัดพรากและสูญเสีย (อำไพรัตน อักษรพรหม และพรสวัสดิ์ ศรีสวัสดิ์, 2556) จาก
การศึกษาผลกระทบทางดานจิตใจเมื่อเกิดอุทกภัยของกรมสุขภาพจิตอางในวิลาวรรณ คริสตรักษาและคณะ
พบวา บุคคลที่ไดรับผลกระทบจากเหตุการณจะเกิดภาวะเครียด วิตกกังวล เศราโศก เสียใจ ทอแท

เบื่อหนายสับสน และโดดเดี่ยว ซึ่งเปนปฏิกิริยาปกติของบุคคลเมื่อตองเผชิญกับการสูญเสีย แตเมื่อระยะเวลา
ผานไป อาการเหลานี้จะยังคงอยูหากไมไดรับการแกไขปญหาหรือการชวยเหลือที่เหมาะสม อาจกลายเปน
ปญหาทางสุขภาพจิตได (วิลาวรรณ คริสตรักษาและคณะ, 2557)

21