Page 53 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี
P. 53
ด้้งกล่าวทำาให้้ชนบทตั้กอยู่ภายใตั้้ความิไมิ่แน่นอน ถึูกอิทธิิพลของเมิืองและทุนครอบงำา สิิ�งแวด้ล้อมิถึูกทำาลาย
ภายใตั้้การผู้ลิตั้เชิงพาณิชย์ที�เข้มิข้นมิากขึ�น และร้บภาระทางสิ้งคมิและสิิ�งแวด้ล้อมิแทนเมิือง แตั้่ในขณะเด้ียวก้น
ร้ฐและกลุ่มิทุนได้้ผู้ลิตั้สิร้างอุด้มิการณ์ของความิ “บ้านนอก” เพื�อรองร้บการขูด้รีด้ โด้ยอ้างว่าคนในชนบท
ไร้การศึกษา ไร้เด้ียงสิา ใช้ชีวิตั้ด้้วยวิถึีด้้�งเด้ิมิ (Ashwood & MacTavish, 2016) และมิีกระแสิบริโภคนิยมิ
ที�ไมิ่เท่าก้บเมิือง (Sayan, 2017)
ความิย้อนแย้งด้้งกล่าวเปี็นการสิร้างความิรุนแรงเชิงสิ้ญล้กษณ์ (Symbolic violence) (Ashwood &
MacTavish, 2016) และตั้อกยำ�าความิไมิ่เท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิจากความิสิ้มิพ้นธิ์แบบกาฝ่าก (Parasitic
relationship) ระห้ว่างเมิืองและชนบทอย่างไมิ่มิีที�สิิ�นสิุด้ ทำาให้้คนกลุ่มิห้นึ�งได้้ปีระโยชน์บนความิเด้ือด้ร้อน
ของคนอื�น ข้ด้ก้บเปี้าห้มิายของการสิร้างความิเท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิ (Kelly-Reif & Wing, 2016)
นอกจากนี� ความิไมิ่เท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิอาจเปี็นผู้ลมิาจากภาวะทรราชเสิียงข้างมิาก (Tyranny of the
majority) ที�ห้่วงใยแตั้่วิกฤตั้ที�เกิด้ก้บโลกและระบบนิเวศ แตั้่ไมิ่สินใจความิเท่าเทียมิของสิ้งคมิในกลุ่มิที�ถึูก
กีด้ก้นทางเชื�อชาตั้ิ ชาตั้ิพ้นธิุ์ ชนช้�น เพศ พื�นที� และปีัจจ้ยอื�น ๆ โด้ยกล่าวห้าว่าคนในชนบทละเลยการใช้สิิทธิิ
ของตั้นเองเพื�อตั้่อสิู้ก้บความิไมิ่เท่าเทียมิที�เกิด้ขึ�น (Ashwood & MacTavish, 2016) บ่อยคร้�งที�คนในชนบท
อยู่ในสิภาวะจำายอมิ ไปีพร้อมิ ๆ ก้บเคลื�อนไห้วตั้่อรองความิไมิ่เท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิที�เกิด้ขึ�น ปีรากฏิการณ์
เห้ล่านี�สิะท้อนการเคลื�อนไห้วจากความิไมิ่เท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิที�เกิด้ก้บชนบทโด้ยที�ชุมิชนเมิืองไมิ่ได้้ร้บ
ผู้ลกระทบโด้ยตั้รง แตั้่เปี็นที�น่าเสิียด้ายว่าย้งไมิ่ค่อยมิีการศึกษาที�แสิด้งถึึงความิสิ้มิพ้นธิ์ระห้ว่างเมิืองและ
ชนบทที�ไมิ่เท่าเทียมิก้นทางสิิ�งแวด้ล้อมิในเชิงวิพากษ์อย่างจริงจ้ง (Kelly-Reif & Wing, 2016; Sayan, 2017)
ชนบทในภาคเห้นือกลายเปี็นพื�นที�รองร้บผู้ลกระทบจากความิไมิ่เท่าเทียมิทางสิิ�งแวด้ล้อมิในห้ลายกรณี
เช่น การปีลูกข้าวโพด้เลี�ยงสิ้ตั้ว์ในภาคเห้นือของไทยสิร้างรายได้้เปี็นกอบเปี็นกำาแก่อุตั้สิาห้กรรมิอาห้าร
สิ้ตั้ว์จากการทำาลายสิิ�งแวด้ล้อมิ แตั้่บริษ้ทอุตั้สิาห้กรรมิอาห้ารสิ้ตั้ว์กล้บมิีการฟอกเขียว (Greenwashing)
ที�กำาห้นด้ว่าจะร้บซัื�อข้าวโพด้ที�มิาจากไร่ปีลอด้การเผู้าเท่าน้�น ไปีพร้อมิ ๆ ก้บการสิ่งเสิริมิเกษตั้รย้�งยืนในพื�นที�
อื�น ๆ แตั้่ย้งพบการขยายพื�นที�เพาะปีลูกไปีย้งชนบทของเมิียนมิาและลาว ในขณะที�เกษตั้รกรรายย่อยในชนบท
ถึูกผู้ล้กภาระและถึูกกล่าวห้าว่าเปี็นตั้้นตั้อของการตั้้ด้ไมิ้ทำาลายปี�าบนพื�นที�สิูง การเกิด้ปีัญห้าห้มิอกคว้น
การตั้กค้างของสิารเคมิีทางการเกษตั้รในด้ิน บรรยากาศ และตั้่อสิุขภาพของตั้้วเกษตั้รกรเอง รวมิไปีถึึงปีัญห้า
ห้นี�สิินในคร้วเรือน (Hayward, 2022) นอกจากนี� นโยบายการจ้ด้การอุทกภ้ยของไทยด้้วยพื�นที�ร้บนำ�านอง
ในโครงการบางระกำาโมิเด้ล สิร้างความิลำาบากใจให้้แก่เกษตั้รกรผูู้้ไมิ่ได้้มิีท้กษะในการจ้บปีลาเปี็นรายได้้เสิริมิ
ระห้ว่างรองร้บนำ�าท่วมิ การกระทำาเห้ล่านี�มิีว้ตั้ถึุปีระสิงค์เพื�อแก้ปีัญห้าอุทกภ้ยให้้เมิืองและลุ่มินำ�าเจ้าพระยา แตั้่
ไมิ่ได้้คำานึงถึึงความิยากลำาบากที�จะเกิด้แก่ชาวนาในพื�นที�ลุ่มิตั้ำ�า (เผู้่าไทย สิินอำาพล, 2565) สิ่วนการแก้ไข
ปีัญห้าการเปีลี�ยนแปีลงสิภาพภูมิิอากาศด้้วยการจ่ายค่าตั้อบแทนบริการของระบบนิเวศ (Payment for
การมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่น 53
เพื่อลดความไม่เท่าเทียมทางสิ่งแวดล้อมระหว่างเมืองและชนบท
