Page 70 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี

ท้�งห้มิด้ได้้ เพราะปีัจเจกและกลุ่มิทางสิ้งคมิจะมิีพฤตั้ิกรรมิการร้บรู้ตั้่อพื�นที�และสิภาพแวด้ล้อมิที�แตั้กตั้่างก้น
ห้รือที�เรียกว่า การสิำานึกในถึิ�นที� (Sense of place) ซัึ�งมิีความิสิำาค้ญในแนวคิด้มินุษย์นิยมิ (Humanism)

เช่น งานศึกษาของ Jane Jacob ที�ออกแบบเมิืองโด้ยคำานึงถึึงพฤตั้ิกรรมิและการปีฏิิสิ้มิพ้นธิ์ของคนและ
สิ้งคมิช่วยให้้เมิืองเปี็นพื�นที�ที�มิีชีวิตั้ชีวา ในขณะเด้ียวก้นการศึกษาเกี�ยวก้บเรื�องเมิืองย้งให้้ความิสิำาค้ญก้บ
ปีรากฏิการณ์ทางสิ้งคมิ เศรษฐกิจ และการเมิือง เนื�องจากในยุคสิมิ้ยให้มิ่ตั้อนตั้้นเมิืองสิะท้อนให้้เห้็นถึึงชีวิตั้

ที�ตั้้องตั้่อสิู้ด้ิ�นรนในระบอบทุนนิยมิที�ตั้้กตั้วงทร้พยากรและผู้ลปีระโยชน์ทางเศรษฐกิจ เพื�อให้้มิีโอกาสิในการ
เข้าถึึงแห้ล่งงานและยกระด้้บสิถึานภาพทางสิ้งคมิและเศรษฐกิจ ล้กษณะสิ้งคมิเมิืองจึงมิีความิตั้่างจากสิ้งคมิ
ชนบทที�มิีความิสิ้มิพ้นธิ์แบบเครือญาตั้ิและมิีการพึ�งพาอาศ้ยก้นอยู่ ความิแตั้กตั้่างของสิถึานภาพทางสิ้งคมิ

และเศรษฐกิจสิะท้อนให้้เห้็นได้้จากการจ้ด้โซันการใช้ที�ด้ินเพื�ออยู่อาศ้ยของคนมิีรายได้้สิูง ปีานกลาง และตั้ำ�า
จึงทำาให้้แนวคิด้ภูมิิศาสิตั้ร์ของเมิืองในช่วงนี�สิอด้คล้องก้บแนวคิด้มิาร์กซัิสิตั้์ (Marxism) และแนวคิด้โครงสิร้าง
นิยมิ (Structuralism) เช่น ผู้ลงาน Urbanism as a way of life ของ Louis Wirth ที�ศึกษาวิถึีการด้ำาเนิน

ชีวิตั้ของคนเมิืองที�มิีความิแตั้กตั้่างจากคนในชนบท เปี็นตั้้น ตั้่อมิาการพ้ฒนาเมิืองย้งคงให้้ความิสิำาค้ญ
ตั้่อสิิ�งแวด้ล้อมิรวมิถึึงปีระเด้็นด้้านความิห้ลากห้ลายของสิ้งคมิ เนื�องจากในช่วงห้ล้งสิมิ้ยให้มิ่เมิืองเปี็นพื�นที�

ที�มิีการกระจุกตั้้วของผูู้้คนที�มิีความิห้ลากห้ลายท้�งเพศสิภาวะ เชื�อชาตั้ิ ภาษา และว้ฒนธิรรมิ ซัึ�งกลุ่มิคน
เห้ล่านี�มิีความิเปีราะบางในสิ้งคมิและถึูกปีระกอบสิร้างให้้มิีความิเปี็นอื�น รวมิถึึงโครงสิร้างที�มิีมิาก็มิิได้้เปีิด้เผู้ย
ห้รือให้้ความิสิำาค้ญก้บคนกลุ่มินี�มิาแตั้่เด้ิมิ แตั้่กล้บบริห้ารจ้ด้การให้้เปี็นแบบรูปีที�ไมิ่ตั้อบสินองตั้่ออ้ตั้ล้กษณ์

ของเมิืองแตั้่ละเมิืองที�มิีความิแตั้กตั้่างก้น ท้�งล้กษณะทางกายภาพ สิ้งคมิ และสิภาพแวด้ล้อมิ เมิืองจึงควร
พ้ฒนาตั้ามิภูมิิสิ้งคมิของพื�นที� ควรมิีความิเปี็นปีระชาธิิปีไตั้ยและเปีิด้โอกาสิให้้คนทุกกลุ่มิมิีสิ่วนร่วมิในการ

พ้ฒนาที�เท่าเทียมิก้นโด้ยไมิ่แยกเพศ ชนช้�น เชื�อชาตั้ิ ภาษา ว้ฒนธิรรมิ จึงเกิด้แนวนโยบายการพ้ฒนาเมิือง
ห้ล้งสิมิ้ยให้มิ่ (Postmodernism) ที�ให้้ความิสิำาค้ญก้บสิ้งคมิ สิิ�งแวด้ล้อมิ เศรษฐกิจ และการเมิือง เช่น เมิือง
เปี็นธิรรมิ (Equity city), เมิืองครอบคลุมิ (Inclusive city), เมิืองสิูงว้ย (Aging city) และ เมิืองแตั้กเสิี�ยว

(Fractal city) เมิืองสิีเขียว (Green city) เมิืองอ้จฉริยะ (Smart city) เมิืองน่าอยู่ (Livable city) และเมิือง
ย้�งยืน (Sustainable city) เปี็นตั้้น อย่างไรก็ตั้ามิ การพ้ฒนาเมิืองไมิ่มิีว้นสิิ�นสิุด้แตั้่เปี็นกระบวนการที�ตั้่อ
เนื�อง เมิืองจึงจำาเปี็นตั้้องปีร้บตั้้วและสิร้างภูมิิคุ้มิก้นเพื�ออนาคตั้ที�ย้�งยืนสิำาห้ร้บปีระชากรในปีัจจุบ้นและอนาคตั้

โด้ยองค์การสิห้ปีระชาชาตั้ิได้้ให้้ความิสิำาค้ญก้บการพ้ฒนาเมิืองและชุมิชนที�ย้�งยืนด้้วยการกำาห้นด้ให้้เปี็นห้นึ�ง
ในสิิบเจ็ด้เปี้าห้มิายของการพ้ฒนาที�ย้�งยืน ด้้งน้�นการเข้าใจถึึงกระบวนการการเปีลี�ยนแปีลงเชิงพื�นที�และสิ้งคมิ
จึงมิีความิสิำาค้ญตั้่อการพ้ฒนาเมิือง

70 ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย:
หมุดหมายความรู้ ครบรอบ 60 ปี