Page 71 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี
P. 71
3 .ควัามสำาคัญของภููมิศาสตร์กับการพัฒนุาเม้อง
ภายใตั้้กรอบการพ้ฒนาที�ย้�งยืน การพ้ฒนาเมิืองควรตั้อบสินองตั้่อสิิ�งแวด้ล้อมิ สิ้งคมิ และเศรษฐกิจ
ด้้งน้�นในสิ่วนนี�จึงเสินอความิสิำาค้ญของภูมิิศาสิตั้ร์ภายใตั้้กรอบปีระเด้็นของการพ้ฒนาเมิืองที�ย้�งยืน
พร้อมิทบทวนก้บงานศึกษาวิจ้ยของภาควิชาภูมิิศาสิตั้ร์ มิห้าวิทยาล้ยเชียงให้มิ่ที�ผู้่านมิา
3.1 ภููมิศาสตร์กับการพัฒนุาเม้องในุมิติที่างสิ�งแวัดล้อม
การอธิิบายความิเชื�อมิโยงภูมิิศาสิตั้ร์ที�มิีผู้ลตั้่อโครงสิร้างและการพ้ฒนาของเมิืองในมิิตั้ิทางสิิ�งแวด้ล้อมิ
สิ่วนให้ญ่เปี็นการศึกษาจากปีัจจ้ยทางธิรรมิชาตั้ิซัึ�งเปี็นเงื�อนไขของการพ้ฒนาเมิือง เช่น การห้าทำาเลที�ตั้้�ง
ที�เห้มิาะสิมิในการพ้ฒนาจะพิจารณาจากความิได้้เปีรียบที�เปี็นทุนเด้ิมิของพื�นที� (Initial-advantage) ของพื�นที�
เปี็นห้ล้ก เช่น การอยู่ใกล้ก้บแห้ล่งทร้พยากรที�จำาเปี็น การมิีแห้ล่งนำ�าสิะอาด้ในการบริโภค และการมิีจุด้เปีลี�ยน
ถึ่ายการขนสิ่ง เปี็นตั้้น นอกจากนี�ย้งศึกษาโครงข่ายการเชื�อมิโยงกิจกรรมิการใช้ปีระโยชน์ที�ด้ินเพื�อห้าการ
เข้าถึึงที�มิีปีระสิิทธิิภาพ เปี็นห้ล้กการที�สิำาค้ญในการห้าโครงข่ายทางพื�นที� ซัึ�งจะช่วยในการวางแผู้นและจ้ด้การ
การใช้ปีระโยชน์ที�ด้ินและการคมินาคมิขนสิ่งในเมิือง ที�เรารู้จ้กก้นในชื�อการวางผู้้งเมิืองทางกายภาพน้�นเอง
นอกจากนี�ภูมิิศาสิตั้ร์ย้งสิามิารถึช่วยพ้ฒนาเมิืองในด้้านของการจ้ด้การสิิ�งแวด้ล้อมิเมิือง
ทร้พยากรธิรรมิชาตั้ิ และภ้ยพิบ้ตั้ิ เปี็นตั้้น การจ้ด้การสิิ�งแวด้ล้อมิเมิือง เช่น ขยะ นำ�าเสิีย มิลพิษทางอากาศ
การระบายนำ�า รวมิถึึงโด้มิความิร้อนในเมิืองจำาเปี็นตั้้องศึกษาความิสิ้มิพ้นธิ์ของกิจกรรมิการใช้ปีระโยชน์
ที�ด้ินก้บข้อมิูลทางสิิ�งแวด้ล้อมิเพื�อกำาห้นด้โซันการใช้ที�ด้ินที�เห้มิาะสิมิ (Site suitability) สิำาห้ร้บการจ้ด้การ
ทร้พยากรธิรรมิชาตั้ิที�สิำาค้ญในเมิือง เช่น นำ�า ปี�าไมิ้ และพื�นที�เพาะปีลูก เราสิามิารถึใช้ข้อมิูลภูมิิศาสิตั้ร์
เพื�อวางแผู้นการใช้ปีระโยชน์จากทร้พยากรให้้มิีปีระสิิทธิิภาพและย้�งยืน เพื�อปี้องก้นปีัญห้าการขาด้แคลน
ทร้พยากรในอนาคตั้ ในขณะที�การจ้ด้การภ้ยธิรรมิชาตั้ิ ข้อมิูลภูมิิศาสิตั้ร์สิามิารถึระบุพื�นที�ที�มิีความิเสิี�ยงตั้่อ
ภ้ยพิบ้ตั้ิ เช่น นำ�าท่วมิ แผู้่นด้ินไห้ว พายุไซัโคลน โรคระบาด้ สิงครามิ เปี็นตั้้น ซัึ�งทำาให้้สิามิารถึวางแผู้นร้บมิือ
ก้บภ้ยพิบ้ตั้ิให้้มิีผู้ลสิ้มิฤทธิิ� รวมิถึึงการห้ลีกเลี�ยงพื�นที�เห้ล่านี�สิำาห้ร้บการพ้ฒนา
ในงานศึกษาวิจ้ยทางด้้านผู้้งเมิือง สิิ�งแวด้ล้อมิ ทร้พยากรธิรรมิชาตั้ิ และภ้ยพิบ้ตั้ิ น้บเปี็นห้้วข้อให้ญ่และ
พบว่าได้้ร้บความิสินใจจากท้�งคณาจารย์และน้กศึกษาของภาควิชาภูมิิศาสิตั้ร์ มิห้าวิทยาล้ยเชียงให้มิ่ ท้�งใน
วิธิีการศึกษาท้�งเชิงปีริมิาณและคุณภาพ ในกรณีงานวิจ้ยที�ตั้้องการข้อค้นพบและข้อสิรุปีที�ใช้ได้้กว้างขวาง
ท้�วไปีสิ่วนให้ญ่ใช้กระบวนท้ศน์ปีฏิิฐานนิยมิ ได้้แก่ การแปีรผู้้นเชิงพื�นที�และเวลาของ PM10 ที�ได้้จากด้าวเทียมิ
ในจ้งห้ว้ด้เชียงให้มิ่ การพ้ฒนาแบบจำาลองโครงข่ายปีระสิาทเทียมิโด้ยใช้ข้อมิูลจากแบบจำาลองสิภาพอากาศ
เพื�อการพยากรณ์นำ�าท่วมิ รูปีแบบการเปีลี�ยนแปีลงการใช้ที�ด้ินและเกาะความิร้อนในเมิืองในช่วง 20 ปีีใน
จ้งห้ว้ด้เชียงให้มิ่ ภาพถึ่ายทางอากาศสิีเชิงเลขสิำาห้ร้บการศึกษาการใช้ปีระโยชน์อาคารและการตั้้�งถึิ�นฐานของ
ชุมิชนโด้ยรอบมิห้าวิทยาล้ยเชียงให้มิ่ การพ้ฒนาระบบข้อมิูล เทคโนโลยี กลไกและกลยุทธิ์ในการปี้องก้นการ
ภูมิศาสตร์กับความสำาคัญ 71
ต่อการพัฒนาเมือง
