Page 145 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 145
ไม่ห่างจากเมืองเสมายังเป็นที่ตั้งของหมู่บ้านหินตั้งซึ่งมีหลักหินหลายหลักกระจายอยู่ใน
66
หมู่บ้าน และยังมีปราสาทเขมรอีกจ านวน 3 หลัง ได้แก่ ปราสาทโนนกู่ (ภาพที่ 105) และ
ปราสาทเมืองแขก ซึ่งสร้างขึ้นในช่วงครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ 15 รวมทั้งปราสาทเมืองเก่า
ซึ่งเป็นศาสนสถานประจ าโรงพยาบาล (อโรคยศาล) สมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ช่วงพุทธศตวรรษ
ที่ 18 ดังนั้นบริเวณเมืองเสมาจึงเป็นเมืองส าคัญเมืองหนึ่งในภาคอีสานตอนล่างหรือ
แอ่งโคราชที่ปรากฏทั้งวัฒนธรรมทวารวดีและวัฒนธรรมเขมร
ภาพที่ 105 ปราสาทโนนกู่ อ าเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา
4.3 ถ ้าศาสนสถานสมัยทวารวดี
ถ ้าศาสนสถานโดยทั่วไปมักอยู่ห่างไกลออกไปจากชุมชนหลักหรือตัวเมืองโบราณ
คือใช้เป็นที่พ านักของภิกษุที่อาศัยอยู่นอกเขตเมืองนั่นเอง โดยถ ้าศาสนสถานสมัยทวารวดี
67
จะไม่มีการดัดแปลงโครงสร้างของถ ้าหรือขุดขึ้นตามแบบอินเดีย แต่เป็นเพียงการ
แกะสลักหรือปั้นปูนเป็นภาพทางพุทธศาสนาลงไปบนผนังถ ้าหินปูนธรรมชาติ ได้แก่
ถ ้าพระโพธิสัตว์ จังหวัดสระบุรี ถ ้าเขาถมอรัตน์ จังหวัดเพชรบูรณ์ กลุ่มถ ้าแถบเทือกเขางู
จังหวัดราชบุรี ถ ้ายายจูงหลาน จังหวัดเพชรบุรี รวมทั้งภาพสลักพระพุทธรูปในอิริยาบถนอน
ตามเพิงผาหินทรายในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น ภูพระ จังหวัดชัยภูมิ ภูเวียง จังหวัด
ขอนแก่น ภูปอ จังหวัดกาฬสินธุ์
68
4.3.1 ถ ้าพระโพธิสัตว์ อ าเภอแก่งคอย จังหวัดสระบุรี
บนผนังหินปูนของถ ้าพระโพธิสัตว์มีการแกะสลักภาพเล่าเรื่องทางพุทธศาสนา โดยมี
พระพุทธรูปประทับนั่งห้อยพระบาทแสดงวิตรรกมุทรา (ปางแสดงธรรม) เป็นประธาน ถัดไปทาง
139
