Page 6 - ข่าวเนติบัณฑิตยสภา เดือนสิงหาคม ๒๕๖๘ ปีที่ ๓๘ ฉบับที่ ๔๓๓

2. อย่างไรก็ด้ี โด้ยเหติุที�สัญญาจ้้างทำาข่อง ชำาระหนี�ติอบัแทน ทั�งนี�ติาม่บัทบััญญัติิแห่งม่าติรา 372
เป็นสัญญาติ่างติอบัแทน ซึ่่�งคู่สัญญาแติ่ล้ะฝ้่าย แล้ะเทียบัเคียงคำำ�พิิพิ�กษ�ศ�ลฎีีก�ที่ี� ๙๒๔๑/๒๕๓๙ (๔)
ติ่างม่ีหน้าที�ติ้องชำาระหนี�ให้แก่คู่สัญญาอีกฝ้่ายหน่�ง 3. เหติุสุด้วิสัยกับัการชำาระหนี�กล้ายเป็นพ้นวิสัย
ติ่างติอบัแทนกัน แล้ะในสัญญาติ่างติอบัแทนนั�น คู่สัญญา ติ่างก็เป็นเหติุให้ลู้กหนี�หลุ้ด้พ้นจ้ากการชำาระหนี� แติ่ก็
ฝ้่ายหน่�งจ้ะไม่่ยอม่ชำาระหนี�จ้นกว่าอีกฝ้่ายหน่�งจ้ะชำาระหนี� ม่ีความ่แติกติ่างกัน โด้ยศาสต์ราจัารย์พิเศษ ไพโรจันั์
หรือข่อปฏิิบััติิการชำาระหนี�ก็ได้้ เว้นแติ่หนี�ข่องคู่สัญญา วัายุภาพ ได้้เข่ียนไว้ในหม�ยเหตุุที่้�ยคำำ�พิิพิ�กษ�ศ�ลฎีีก�
(๕)
อีกฝ้่ายหน่�งยังไม่่ถ่งกำาหนด้ ทั�งนี�ติาม่นัยประม่วล้กฎหม่าย ที่ี� ๑๖๗๘/๒๕๔๖ ว่า “การที�ลู้กหนี�จ้ะหลุ้ด้พ้นจ้ากการ
แพ่งแล้ะพาณิชย์ ม่าติรา 36๙ แล้ะในกรณีที�การชำาระหนี� ชำาระหนี�ติาม่ประม่วล้กฎหม่ายแพ่งแล้ะพาณิชย์ ม่าติรา
ติกเป็นพ้นวิสัยเพราะเหติุอย่างใด้อย่างหน่�งอันจ้ะโทษ 21๙ เป็็นเรื่่�องก�รื่ชำำ�รื่ะหนี�กล�ยเป็็นพิ้ นวิิสััยเพิรื่�ะ
ฝ้่ายหน่�งฝ้่ายใด้ก็ไม่่ได้้ ท่านว่าลู้กหนี�หาม่ีสิทธิจ้ะรับัชำาระหนี� พิฤตุิก�รื่ณ์์อันใดอันหน่�งซึ่่�งลูกหนี�ไม่ตุ้องรื่ับผิิดชำอบ
ติอบัแทนไม่่ ติาม่ม่าติรา 372 วรรคหน่�ง ด้ังนี� ซึ่่�งเหตุุดังกล่�วิไม่จำำ�เป็็นตุ้องเป็็นเหตุุสัุดวิิสััย แตุ่ตุ้อง
เม่ื�อการชำาระหนี�ข่องผู่้รับัจ้้างติาม่ข่้อหารือนี�ติกเป็น เป็็นเหตุุที่ี�ที่ำ�ให้ไม่สั�ม�รื่ถชำำ�รื่ะหนี�ได้อย่�งแน่นอนและ
พ้นวิสัยเพราะอาคารที�ติ้องทำาการปรับัปรุงติ่อเติิม่ติาม่ เป็็นก�รื่ถ�วิรื่ สั่วินเหตุุสัุดวิิสััยเป็็นเพิียงเหตุุหน่�งที่ี�ที่ำ�ให้
สัญญาจ้้างได้้พังทล้ายล้งทั�งอาคารแล้้ว ผู่้รับัจ้้าง ก�รื่ชำำ�รื่ะหนี�กล�ยเป็็นพิ้นวิิสััยที่ี�เกิดจำ�กพิฤตุิก�รื่ณ์์ที่ี�
ย่อม่เป็นอันหลุ้ด้พ้นจ้ากการชำาระหนี� ติาม่ม่าติรา 21๙ ลูกหนี�ไม่ตุ้องรื่ับผิิดชำอบเที่่�นั�น การที�ศาล้ฎีกา
วรรคหน่�ง ที�บััญญัติิว่า “ถ้าการชำาระหนี�กล้ายเป็น นำาเหติุสุด้วิสัยติาม่ม่าติรา ๘ ม่าวินิจ้ฉัยจ้่งน่าจ้ะแคบัเกินไป
พ้นวิสัยเพราะพฤติิการณ์อันใด้อันหน่�งซึ่่�งเกิด้ข่่�นภายหล้ัง อย่างไรก็ติาม่ การที�ผู่้ซึ่ื�อผ่้าจ้ากจ้ำาเล้ยอีกทอด้หน่�ง
ที�ได้้ก่อหนี� แล้ะซึ่่�งลู้กหนี�ไม่่ติ้องรับัผ่ิด้ชอบันั�นไซึ่ร้ ท่านว่า ม่ีปัญหาทางการเงินไม่่สาม่ารถชำาระหนี�ให้แก่จ้ำาเล้ยก็ม่ิใช่
ลู้กหนี�เป็นอันหลุ้ด้พ้นจ้ากการชำาระหนี�นั�น” เม่ื�อผู่้รับัจ้้าง การชำาระหนี�กล้ายเป็นพ้นวิสัยอยู่นั�นเอง เนื�องจ้ากการ
หลุ้ด้พ้นจ้ากการชำาระหนี�ด้ังกล้่าว ผู่้ว่าจ้้างจ้่งติ้องคืนเงิน ที�จ้ำาเล้ยจ้ะชำาระหนี�ค่าผ่้าให้แก่โจ้ทก์ติาม่ความ่ผู่กพัน
หล้ักประกันสัญญาจ้ำานวน ๙,๙75 บัาท แก่ผู่้รับัจ้้าง ที�ม่ีอยู่ติาม่สัญญาซึ่ื�อข่ายได้้หรือไม่่ ม่ิใช่เรื�องที�แน่นอน
แล้ะในข่ณะเด้ียวกันผู่้รับัจ้้างในฐานะลู้กหนี�ติาม่สัญญา แล้ะม่ิใช่เป็นการถาวร”
จ้้างปรับัปรุงติ่อเติิม่อาคารด้ังกล้่าวก็ไม่่ม่ีสิทธิจ้ะได้้รับั

(๔) คำาพิพากษาศาล้ฎีกาที� ๙241/253๙ วัติถุแห่งหนี�ติาม่สัญญาจ้ะซึ่ื�อจ้ะข่ายที�พิพาทคือการรับัโอนกรรม่สิทธิ�ในที�ด้ินติาม่จ้ำานวนเนื�อที�ที�จ้ะซึ่ื�อสำาหรับัโจ้ทก์แล้ะการชำาระ
ค่าที�ด้ินติาม่จ้ำานวนที�ติกล้งกันสำาหรับัจ้ำาเล้ย เม่ื�อข่้อเท็จ้จ้ริงปรากฏิติั�งแติ่วันถ่งกำาหนด้โอนติาม่สัญญาว่าม่ีการเวนคืนที�ด้ิน แล้ะที�ด้ินที�จ้ะซึ่ื�อจ้ะข่ายอยู่ในเข่ติเวนคืนด้้วย
อันจ้ะม่ีผ่ล้ทำาให้ที�ด้ินที�จ้ะซึ่ื�อจ้ะข่ายถูกเวนคืนทั�งหม่ด้หรือบัางส่วนได้้ ด้ังนั�น การปฏิิบััติิการชำาระหนี�ติาม่สัญญาจ้่งเกิด้ปัญหาทั�งในส่วนจ้ำานวนเนื�อที�ด้ินที�โจ้ทก์จ้ะพ่งได้้รับั
ติาม่ที�ได้้ติั�งวัติถุประสงค์ไว้ แล้ะในส่วนจ้ำานวนค่าที�ด้ินที�จ้ำาเล้ยมุ่่งไว้ซึ่่�งจ้ะเปล้ี�ยนแปล้งไม่่เป็นไปติาม่วัติถุประสงค์ติาม่สัญญาจ้ะซึ่ื�อจ้ะข่าย กรณีถือได้้ว่าการชำาระหนี�
ติาม่สัญญาจ้ะซึ่ื�อจ้ะข่ายที�พิพาทในคด้ีนี�ติกเป็นพ้นวิสัยเพราะเหติุอย่างใด้อย่างหน่�งอันจ้ะโทษฝ้่ายใด้ฝ้่ายหน่�งก็ไม่่ได้้ติาม่ประม่วล้กฎหม่ายแพ่งแล้ะพาณิชย์ ม่าติรา 372
ติ่างฝ้่ายติ่างไม่่ติ้องชำาระหนี�ติ่อกันติ่อไปอีก กรณีไม่่อาจ้เรียกค่าเสียหายจ้ากจ้ำาเล้ยได้้ แล้ะจ้ำาเล้ยติ้องคืนเงินม่ัด้จ้ำาให้แก่โจ้ทก์
(๕) คำาพิพากษาศาล้ฎีกาที� 167๘/2546 จ้ำาเล้ยซึ่ื�อผ่้าไปจ้ากโจ้ทก์ การที�จ้ำาเล้ยไม่่สาม่ารถชำาระหนี�แก่โจ้ทก์ได้้เพราะผู่้ซึ่ื�อผ่้าจ้ากจ้ำาเล้ยอีกทอด้หน่�งม่ีปัญหาทางการเงิน
ไม่่สาม่ารถชำาระหนี�ให้แก่จ้ำาเล้ย เป็นเรื�องการประกอบัธุรกิจ้ ซึ่่�งการประสบัปัญหากำาไรหรือข่าด้ทุนเป็นปกติิทางการค้าย่อม่เกิด้ข่่�นได้้เสม่อ ไม่่อาจ้ถือได้้ว่าเป็นเหติุสุด้วิสัย
อันจ้ะทำาให้จ้ำาเล้ยหลุ้ด้พ้นจ้ากความ่รับัผ่ิด้ติาม่ประม่วล้กฎหม่ายแพ่งแล้ะพาณิชย์ ม่าติรา 21๙ วรรคหน่�ง

6 ข่่าวเนติิบััณฑิิติยสภา