Page 39 - ถักร้อยความรู้ภูมิศาสตร์อันหลากหลาย : หมุดหมายความรู้ครบรอบ 60 ปี
P. 39
1. บที่นุำา
จากเนื�อเรื�องย่อของภาพยนตั้ร์ Avatar (2009) ข้างตั้้น อะไรคือความิเปี็นภูมิิศาสิตั้ร์ของ
ภาพยนตั้ร์ “Avatar” ที�น้กภูมิิศาสิตั้ร์มิองห้าและมิองเห้็น ห้ากวิชาภูมิิศาสิตั้ร์ คือการศึกษาความิสิ้มิพ้นธิ์
ระห้ว่างสิ้งคมิก้บธิรรมิชาตั้ิจากมิุมิมิองเชิงพื�นที� คำาถึามิสิำาค้ญคือ “พื�นที�” (Space) ห้มิายถึึงอะไร
แล้วพื�นที�ของปีรากฏิการณ์ตั้่างๆ ในภาพยนตั้ร์ Avatar เปี็นอย่างไร ในพจนานุกรมิศ้พท์ภูมิิศาสิตั้ร์ ฉบ้บ
ราชบ้ณฑิิตั้ยสิภา (2563, น. 518) ให้้นิยามิคำาว่าพื�นที�ไว้ด้้งนี� “1) พื้้�นที่่�: บริิเวณซึ่่�งอาจจะมีีหริือไมี่มีี
สิ่ิ�งของตั้้�งอยู่่่ภายู่ใน 2) ปริิภููมิิ: บริิเวณใดบริิเวณหน่�งซึ่่�งมีีลั้กษณะเป็็น 3 มีิตั้ิ คืือ มีีคืวามีกว้าง
คืวามียู่าว แลัะคืวามีสิ่่ง 3) อวกาศ: บริิเวณที่ี�อยู่่่เหนือบริริยู่ากาศโลักข่�นไป็” นิยามิด้้งกล่าวแสิด้ง
ให้้เห้็นว่าพื�นที�เปีรียบได้้ด้้งภาชนะบรรจุสิิ�งของ แตั้่ตั้ลอด้สิองทศวรรษที�ผู้่านมิา แนวคิด้ว่าด้้วยพื�นที�
แสิด้งให้้เห้็นว่า พื�นที�ไมิ่สิามิารถึแยกขาด้ออกจากคำาว่าถึิ�นที� (Place) และระด้้บพื�นที� (Scale) ได้้เลย
(จิราพร เห้ล่าเจริญวงศ์, 2564; Elden & Crampton, 2016; Hubbard & Kitchin, 2010; Massey,
2005; Merriman, 2022; Thrift, 2003) น้�นคือ พื�นที�เปี็นมิากกว่ามิิตั้ิทางกายภาพ พื�นที�รู้สิึกได้้
พื�นที�เตั้็มิไปีด้้วยความิห้มิายและจินตั้นาการ นอกจากน้�น พื�นที�ใกล้และพื�นที�ไกลย้งเชื�อมิโยงสิ้มิพ้นธิ์ก้น
และมิีผู้ลตั้่อก้นและก้น
ในตั้ำาราและบทความิว่าด้้วยแนวคิด้เกี�ยวก้บพื�นที�ที�อ้างอิงไปีข้างตั้้น มิีการจำาแนกพื�นที�ไว้ห้ลาย
ปีระเภท ผูู้้เขียนได้้ทำาการสิ้งเคราะห้์และขอสิรุปีพื�นที�เปี็น 6 มิิตั้ิ ได้้แก่ พื�นที�ธิรรมิชาตั้ิ พื�นที�ภูมิิท้ศน์
1
และภูมิิภาค พื�นที�สิ้มิบูรณ์ พื�นที�ชีวิตั้ พื�นที�สิ้มิพ้นธิ์ และพื�นที�ที�เปี็นสิิ�งสิร้างทางสิ้งคมิ ห้ล้งจาก
1 มิิตั้ิตั้่างๆ ของพื�นที�เห้ล่านี�สิอด้คล้องก้บพ้ฒนาการของแนวคิด้ทางภูมิิศาสิตั้ร์ ได้้แก่ ภูมิิศาสิตั้ร์กายภาพ ภูมิิศาสิตั้ร์ภูมิิภาค ภูมิิศาสิตั้ร์ปีฏิิฐานนิยมิ
ภูมิิศาสิตั้ร์มินุษย์นิยมิ ภูมิิศาสิตั้ร์มิาร์กซัิสิตั้์ ภูมิิศาสิตั้ร์สิตั้รีนิยมิและภูมิิศาสิตั้ร์ห้ล้งโครงสิร้างนิยมิ ภูมิิศาสิตั้ร์มิาก-กว่า-มินุษย์
การคิดอย่างภูมิศาสตร์: 39
ว่าด้วยแนวคิดเรื่องถิ่นที่ พื้นที่ และระดับพื้นที่
