Page 30 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องปราสาทเขมรสมัยบาปวน

ซึ่งมีความกว8าง 2.2 กิโลเมตร และยาวถึง 8 กิโลเมตร (แล8วเสร็จในสมัยพระเจ8าอุทัยทิตยวรมันที่ 2)

(Jacques, 2002: 134)

มาดแลน จิโต (Madeleine Giteau) ผู8เชี่ยวชาญในศิลปะเขมร กล$าวว$า สังคมเขมรในช$วง
สมัยนี้ประชาชนที่มีหน8าที่ต$าง ๆ ทั้งการเสียภาษีและส$วย สำหรับข8าทาสชั้นต่ำที่สุดก็คือ ทาสที่ทำนา

ส$วนทาสที่มีฐานะสูงขึ้นมาก็คือทาสที่ทำงานฝkมือ เช$น คนครัว ช$างร8อยดอกไม8 ช$างทอผ8า ส$วนการ

ก$อสร8างศาสนสถานต8องใช8ทาสสลักหินซึ่งรวมไปถึงขั้นตอนการขนส$ง การติดตั้ง การเตรียมและ
เผาอิฐ การขุดและตากศิลาแลง ช$างก$อสร8างนี้ยังรวมถึงงานชลประทาน การสร8างเขื่อน ขุดคลองและ

อ$างเก็บน้ำด8วย (มาดแลน จิโต, 2543: 61)
ในสมัยพระเจ8าสูรยวรมันที่ 1 มีจารึกหลายหลักที่กล$าวถึง “ปุระ” หรือชุมชนเมืองอย$างน8อย

47 แห$ง ขณะที่ในสมัยพระเจ8าชัยวรมันที่ 4 มีปุระ 12 แห$ง สมัยพระเจ8าราเชนทรวรมันมีปุระ 24

แห$ง และในสมัยพระเจ8าชัยวรมันที่ 5 มีปุระ 20 แห$ง แสดงว$ามีการเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากร
และเกิดการขยายตัวของชุมชนอย$างก8าวกระโดดในสมัยพระเจ8าสูรยวรมันที่ 1 (Hall, 1975: 320)

การสร8างปุระเหล$านี้กระทำโดยการสร8างศาสนสถานขึ้นหรือยกที่ดินว$างเปล$าให8แก$บุคคลหนึ่ง และ
ผลที่ตามมาก็คือการจัดตั้งหมู$บ8านเพื่อคอยรับใช8ศาสนสถาน และทำเกษตรกรรมในที่ดินรอบ ๆ ซึ่ง

จำเปWนต8องมีระบบชลประทานที่มีประสิทธิภาพ (หม$อมเจ8าสุภัทรดิศ ดิศกุล, 2549: 189) ดังตัวอย$าง

ข8อความในจารึกพระเจ8าสูรยวรมันที่ 1 พบที่ จ.สระแก8ว (K.991) กล$าวถึง “ศรีสูรยวรมันได&
พระราชทาน (ที่ดิน) พร&อมด&วยอาศรมประกอบด&วยทาสชายและหญิง ใน.......กํเสตงศรีนฤปตีน

ทราธิปติวรมัน....ได&ขอพระราชทานด&วยความเคารพแดQพระบาทกมรเตงกำตวนอัญศรีสูรยวรรมเทพ

ให&พระราชทานพระราชโองการแกQ........ทางทิศตะวันออกเฉียงใต&จดกับหมูQบ&านตูเรีย ทางทิศใต& ----
ทิศตะวันตกเฉียงใต& – สำโรง ทางทิศตะวันตก --- ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือจดหมูQบ&าน --- ทางทิศ

เหนือ ตระพังตันโนด ----”

กษัตริย^เขมรโบราณจึงมีพระราชอำนาจในการให8และรับรองว$าบุคคลใดได8เปWนเจ8าของที่ดิน
(มาดแลน จิโต, 2543: 63) ในจารึกโอเสม็ด (K.1198) ซึ่งปNจจุบันอยู$ที่พิพิธภัณฑสถานแห$งชาติ

พนมเปญ ก็ระบุถึงพระบรมราชโองการของพระเจ8าสูรยวรมันที่ 1 ใน พ.ศ. 1557 ที่ให8ขุนนางไปปNก
จารึกที่มัธยเทศและทำพิธีบูชาพระศิวลึงค^ทองคำ (สุวรรณลิงค^) จารึกยังเล$าย8อนไปใน พ.ศ. 1552 ว$า

มรตาญโขลญนฤเปนโทรปกัลลปะ ได8ซื้อที่ดินที่มัธยเทศเพื่อมอบให8แก$ กัมสเตงอัญลักษมิปติวรมัน
อีกสองปkต$อมา กัมสเตงอัญลักษมิปติวรมัน ก็ได8ซื้อที่ดินเพิ่มและซื้อภูเขาเพื่อประดิษฐานศิวลึงค^ไว8บน

ภูเขาด8วย (กังวล คัชชิมา, 2557: 90)

จารึกโอเสม็ดกล$าวต$อไปว$า ใน พ.ศ. 1554 มีกลุ$มคน 2 ตระกูล (ตระกูล โว และ ตำปาง)
ตั้งตนเปWนศัตรูกับพระเจ8าสูรยวรมันที่ 1 พระองค^จึงสั่งให8ริบที่ดินของคนกลุ$มนั้นแล8วพระราชทานแก$

กัมสเตงอัญลักษมิปติวรมัน ทรงรับสั่งให8ตั้งศิวลึงค^แทนพระพุทธรูปที่ปราสาทนั้น มีการวัดที่ดินและ

23