Page 120 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 120
ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ได้กล่าวถึงแบบศิลปะของประติมากรรมจากเจดีย์หมายเลข
40 ไว้ว่า
“เศียรของเทวดาที่ขุดพบในสถูปหมายเลข 40 อันถ่ายทอดให้เห็นถึงความมี
ชีวิตจิตใจและความสามารถของการปั้นดังกล่าวแล้ว จึงท าให้เราคิดว่าเป็นของสร้าง
ขึ้นโดยศิลปินชาวอินเดีย ความประทับใจครั้งแรกซึ่งเกิดขึ้นเมื่อเราดูประติมากรรม
ดินเผาเหล่านี้ก็คือ ความเหมือนกันอย่างยิ่งกับภาพเขียนรูปพระโพธิสัตว์ในถ ้าอชันตา
เป็นความจริงที่ว่า เส้นทรงของพระเนตรอันยาวรี นาสิกอันงุ้มเล็กน้อย โอษฐ์
อันอิ่มเต็ม พระพักตร์อันกว้าง และประสิทธิภาพอันสั่นไหวของน ้าหนักอ่อนแก่
ซึ่งเกิดจากเครื่องทรงพระเศียรของเทวดาเหล่านั้นมีลักษณะเป็นเช่นเดียวกับ
ภาพเขียนพระโพธิสัตว์ที่ถ ้าอชันตาทั้งสิ้น”
25
ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี ยังสันนิษฐานด้วยว่ามีความเป็นไปได้ที่เจดีย์หมายเลข 40
26
จะสร้างขึ้นเนื่องในพุทธศาสนานิกายมหายาน เพราะประติมากรรมบางชิ้นมีลักษณะคล้ายกับ
ภาพเขียนที่ถ ้าอชันตาซึ่งเป็นถ ้าทางพุทธศาสนามหายานของอินเดีย นอกจากนี้ยังได้พบ
ประติมากรรมพระโพธิสัตว์อย่างน้อย 2 องค์ที่เจดีย์หมายเลข 40 ด้วย คือ พระอวโลกิเตศวร
27
และพระวัชรปาณี
4.2.3) โบราณสถานที่เมืองนครปฐม อ าเภอเมือง จังหวัดนครปฐม
เมืองนครปฐมเป็นเมืองโบราณที่มีคูน ้าล้อมรอบซึ่งมีขนาดใหญ่ที่สุดในประเทศในช่วง
ก่อนหน้าสมัยอยุธยา มีพื้นที่ราว 3,809 ไร่ ลักษณะผังเมืองเป็นสี่เหลี่ยมผืนผ้ามุมมน กว้าง
2 กิโลเมตร ยาว 3.6 กิโลเมตร คาดว่าเดิมคูเมืองคงมีความกว้าง 50 - 60 เมตร แต่ในปัจจุบัน
28
คูเมืองได้ตื้นเขินเหลือความกว้างเพียง 10 - 20 เมตร ศูนย์กลางของเมืองมีศาสนสถานส าคัญ
ตั้งอยู่คือ พระประโทณเจดีย์ เกือบกึ่งกลางเมืองยังมีคลองชื่อว่า “คลองพระประโทน” ที่มนุษย์ใน
อดีตขุดขึ้นเป็นแนวตรงเพื่อเชื่อมคูเมืองด้านทิศเหนือกับทิศใต้ของเมืองเข้าด้วยกัน ส่วนคูเมือง
29
นครปฐมได้รับน ้ามาจากล าน ้าส าคัญ 2 สาย คือ ล าน ้าบางแก้ว และล าน ้าบางแขม (ภาพที่ 75)
ลักษณะเด่นของเมืองนครปฐมโบราณคือไม่มีคันดิน ซึ่งอาจเอื้อประโยชน์ให้กับ
การเดินเรือเข้ามาในเขตเมือง เพราะนอกจากคูเมืองและแม่น ้าบางแก้วจะเป็นแหล่งน ้าใช้
อุปโภคบริโภคอย่างดีแล้ว ล าน ้าเหล่านี้ต้องเป็นเส้นทางคมนาคมหลักอีกด้วย สมเด็จฯ กรมพระ
ยาด ารงราชานุภาพทรงเล่าว่า เคยขุดพบสมอเรือและสายโซ่ของเรือเดินทะเลที่วัดธรรมศาลา
ซึ่งตั้งอยู่ริมแม่น ้าบางแก้วภายนอกเมืองนครปฐมโบราณทางด้านทิศตะวันออก ดังนั้น
30
เรือส าเภาจากชุมชนภายนอกคงจะสามารถเดินทางเข้ามาติดต่อภายในเขตตัวเมืองได้
31
114
