Page 158 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 158
ที่เมืองศรีมโหสถยังมีโบราณสถาน (ส่วนใหญ่ก่อด้วยศิลาแลง) สระน ้า บ่อน ้า และคันดิน
อยู่เป็นจ านวนมาก ที่ส าคัญได้แก่ สระแก้ว ภูเขาทอง โบราณสถานหมายเลข 11 โบราณสถาน
หมายเลข 18 และมีแนวคันดินโบราณที่น่าจะสร้างขึ้นเพื่อบังคับน ้า นอกจากนี้ยังมีคันดินขนาด
ใหญ่กว้างราว 20 เมตร สูงราว 1.5 เมตร ที่บริเวณริมเมืองด้านทิศเหนือที่บ้านสระมะเขือมุ่งไป
ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือผ่านบ้านหัวซาไปสิ้นสุดที่บ้านเกาะสมอ และมีคันดินอีกแนวหนึ่ง
จากชุมชนโบราณบ้านโคกขวางมุ่งไปทางตะวันตกเฉียงใต้ผ่านบ้านเกาะม่วง บ้านเกาะเค็ด
บ้านโคกกระเจียวไปสิ้นสุดที่บ้านหัวไผ่ คันดินโบราณเหล่านี้คือแนวถนนพระมโหสถและถนน
99
นางอมรเทวีที่คาดว่าอาจเป็นคันดินบังคับน ้าหรือเป็นแนวถนนโบราณก็ได้ ส าหรับชุมชน
โบราณที่บ้านโคกขวางหรือเมืองนางอมรเทวีนี้พบโบราณสถานหลายแห่ง เช่น พานหิน
100
หลุมเมือง โบราณสถานลายพระหัตถ์ (รัชกาลที่ 5) สระน ้าและบ่อน ้าอีกหลายแห่ง (ภาพที่
119)
ภาพที่ 119 แผนที่บริเวณเมืองศรีมโหสถและชุมชนโบราณบ้านโคกขวาง
(ที่มา: กรมศิลปากร, ประวัติศาสตร์และโบราณคดีเมืองศรีมโหสถ (กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2535), 22.)
152
