Page 15 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 76 ฉบับที่ 3 กรกฎาคม - กันยายน 2566

ปฏิรูปการจัดการน�้าทั้งระบบ

ส่งน�้าให้พื้นที่เพาะปลูกในฤดูกาลถัดไป
4) ส�าหรับในลุ่มน�้าเจ้าพระยา ประกอบด้วย
4.1) การที่จะพัฒนาโครงการชลประทานขึ้นมาใหม่จะต้องศึกษาเพื่อพัฒนาอย่าง
เป็นระบบลุ่มน�้าด้วยแบบจ�าลอง และมีการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลองในสนามมาสอบ
เทียบแบบจ�าลองด้วย และควรด�าเนินการศึกษาเช่นเดียวกันในทุกลุ่มน�้าของประเทศ

ดังกรณีศึกษาในลุ่มน�้าชี
4.2) เสนอแนะให้เพิ่มประสิทธิภาพการจัดการน�้าในลุ่มน�้าเจ้าพระยา โดยการ
จัดสรรน�้าล่วงหน้ารายสัปดาห์อย่างเป็นระบบด้วยแบบจ�าลอง ดังเช่นที่ได้ด�าเนินการ 9. บทส่งท้าย

ในช่วงปี พ.ศ. 2522-2525
4.3) การที่จะผันน�้าจากนอกลุ่มน�้ามาเพิ่มให้กับลุ่มน�้าเจ้าพระยา จะต้องศึกษาเพื่อ อ่างเก็บน�้าเขื่อนอุบลรัตน์ ก่อสร้าง
พัฒนาอย่างเป็นระบบลุ่มน�้าด้วยแบบจ�าลองและมีการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลองในสนาม ณ จุดที่แม่น�้าพองไหลผ่านช่องเขาแคบในเขต

มาสอบเทียบแบบจ�าลองด้วย จ.ขอนแก่น โดยมีความจุที่ระดับเก็บกัก
182.00 ม.รทก. เท่ากับ 2,263 ล้านลบ.ม.

เป็นอ่างเก็บน�้าที่ใหญ่ที่สุดในภาค
7. สรุป ตะวันออกเฉียงเหนือ ทางน�้าล้น (Spillway)
ของอ่างเก็บน�้าออกแบบให้อุทกภัยในรอบ
ปฏิรูปการจัดการน�้าทั้งระบบ สามารถสรุปได้ดังนี้ พันปี (พันปีมีโอกาสเกิด 1 ครั้ง) ซึ่งมีค่า
1) ปฏิรูปหน่วยงานที่รับผิดชอบเกี่ยวกับการจัดการน�้าของประเทศระดับกรมให้เป็น เท่ากับ 2,500 ลบ.ม.ต่อวินาที ไหลผ่านได้

หน่วยงานที่ปฏิบัติงานเฉพาะทาง ดังประเทศที่พัฒนาแล้วได้ถือปฏิบัติกันมาเป็นเวลา แต่ในปี พ.ศ. 2521 ได้เกิดอุทกภัยบนลุ่มน�้าชี
ไม่น้อยกว่า 50 ปี (ซึ่งแม่น�้าพองเป็นสาขาหนึ่งของแม่น�้าชี
2) การวางแผนและการจัดการแหล่งน�้าอย่างเป็นระบบ ประกอบด้วย และไหลลงแม่น�้าชีท้ายที่ตั้ง อ.เมือง
2.1) โครงการพัฒนาแหล่งน�้าที่ได้พัฒนาแล้ว จะต้องเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการ ขอนแก่น) ท�าให้ปริมาณน�้าอุทกภัยไหลผ่าน
น�้าโดยการจัดสรรน�้าล่วงหน้ารายสัปดาห์อย่างเป็นระบบด้วยแบบจ�าลอง และมีการเก็บ ทางน�้าล้นของอ่างเก็บน�้าเขื่อนอุบลรัตน์

ข้อมูลจากแปลงทดลองในสนามมาสอบเทียบแบบจ�าลองด้วย สูงถึง 3,200 ลบ.ม.ต่อวินาที
2.2) ส�าหรับโครงการพัฒนาแหล่งน�้าที่จะพัฒนาขึ้นมาใหม่ จะต้องศึกษาอย่างเป็น ในปลายเดือนกันยายน 2521 ได้เกิด
ระบบลุ่มน�้าด้วยแบบจ�าลอง โดยมีการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลองในสนามมาสอบเทียบ อุทกภัยในลุ่มน�้าชีท�าให้เกิดน�้าท่วมทาง
แบบจ�าลองด้วย ซึ่งรวมถึงการผันน�้าจากนอกลุ่มน�้าเข้ามาใช้ในลุ่มน�้าด้วย รถยนต์ที่วิ่งเข้าเมืองขอนแก่นทั้ง 4 ทิศทาง
2.3) ส�าหรับอ่างเก็บน�้าเพื่อการชลประทาน จะต้องมีการศึกษาเพื่อสร้างเกณฑ์ รถยนต์วิ่งผ่านไม่ได้ท�าให้ต้องส่งเสบียงให้
การใช้อ่างเก็บน�้าเพื่อลดปัญหาน�้าท่วมด้านท้ายน�้า และมีการศึกษาเพื่อสร้างเกณฑ์การใช้ จังหวัดขอนแก่นโดยทางเครื่องบิน การเกิด

น�้าในอ่างเก็บน�้าเพื่อการเพาะปลูกฤดูแล้ง (DSAR-Curve) ส�าหรับ DSAR-Curve จะต้อง น�้าท่วมดังกล่าวท�าให้มีผู้อพยพเข้าไปพัก
มีการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลองในสนามมาสอบเทียบแบบจ�าลองด้วย อาศัยในมหาวิทยาลัยขอนแก่นซึ่งเป็นที่สูง
ประมาณ 3,000 คนและวัว-ควายอีก 2,000 ตัว
(เพราะมหาวิทยาลัยขอนแก่นมีที่มากกว่า
8. ข้อเสนอแนะ 5,000 ไร่) อธิการบดีมหาวิทยาลัย
ขอนแก่นได้มอบหมายให้ผู้เขียนซึ่งเป็น
เสนอแนะให้ปฏิรูปการจัดการน�้าทั้งระบบโดยเร่งด่วน แล้วรีบด�าเนินการเพิ่ม รองอธิการบดีเป็นผู้รับผิดชอบในการอ�านวย

ประสิทธิภาพการจัดการน�้าในลุ่มน�้าเจ้าพระยาโดยเร่งด่วนต่อไปด้วย เพราะถ้าปล่อยทิ้ง ความสะดวกให้ผู้ที่อพยพเข้ามาพักอาศัยใน
ไว้เช่นปัจจุบัน (กรกฎาคม 2563) และในอนาคตอันใกล้ถ้าเกิดความแห้งแล้งเช่นปี พ.ศ. มหาวิทยาลัยขอนแก่น อนึ่งมหาวิทยาลัย
2536 ขึ้นมาอีกในลุ่มน�้าเจ้าพระยาโอกาสที่กรุงเทพฯ จะขาดน�้าดิบในการผลิตน�้าประปา ได้ตั้งโรงครัวเพื่อท�าอาหารแจกจ่ายแก่
มีสูงมาก ๆ ส�าหรับลุ่มน�้าอื่นเสนอแนะให้ด�าเนินการเช่นเดียวกับลุ่มน�้าเจ้าพระยา ผู้อพยพและผู้ที่เข้ามาดูแลวัว-ควายด้วย

วิศวกรรมสาร 15
ปีที่ 76 ฉบับที่ 3 กรกฎาคม - กันยายน 2566