Page 37 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน
P. 37
28
ลงสมุดไว้เป็นตัวรง มียา 24 ขนาน แต่ฉบับที่หอพระสมุดฯ ได้มาขาดตอนต้นไป 4 ขนาน จึงเริ่มตั้งแต่ยาที่ 5 เหลือ
เป็นจำนวน 20 ขนาน โดยตำราดังกล่าวอธิบายสรรพคุณยาสมุนไพรรวมทั้งสิ้น 249 สิ่ง ซึ่งมีอยู่ในยาขนานต่าง ๆ
จำนวน 24 ขนานนั้น เช่น ยาชื่อวาตาประสิทธิ์ มีตัวยา 16 สิ่ง ใช้แก้อาการบิดลงท้อง ยาเทพจิตรารมณ์มีตัวยา 38
42
สิ่ง ใช้แก้อาการดวงจิตให้ระส่ำระสาย เป็นต้น
ในขณะที่การแพทย์แผนตะวันตกเริ่มเข้ามามีบทบาทในไทยมากยิ่งขึ้น ทางด้านราชสำนักฝ่ายในต่างตอบ
รับจากอิทธิพลดังกล่าวในหลากหลายมิติ โดยการแพทย์และการผดุงครรภ์แบบตะวันตกเข้ามามีบทบาทควบคู่ไป
กับการแพทย์แผนไทยในราชสำนักฝ่ายใน ช่วงเวลาดังกล่าวเจ้านายฝ่ายในเริ่มคุ้นชินและยอมรับการรักษาด้วย
วิธีการแพทย์แบบตะวันตก ทว่าความเชื่อมั่นในการรักษาแบบแพทย์แผนไทยยังคงอยู่ เช่นในกรณีเมื่อใช้แพทย์
43
ตะวันตกหรือการรักษาแบบตะวันตกไม่ประสบผลสำเร็จ ก็จะหันมาใช้การแพทย์แผนไทย
ต่อมาใน พ.ศ. 2431 ศิริราชพยาบาล (โรงพยาบาลศิริราชในปัจจุบัน) ถูกก่อตั้งขึ้นสำหรับรักษาประชาชน
ทั่วไป แต่ต้องมีอุบายรวมทั้งแจกจ่ายเงินทองและสิ่งของเพื่อชักชวนราษฎรให้มารักษาที่โรงพยาบาล เนื่องมาจาก
สาเหตุที่ยังไม่คุ้นชินกับการแพทย์แบบตะวันตกและยังคงยึดถือในการรักษาแพทย์แผนไทย ภายหลังการก่อตั้งได้ 2
ปี เกิดปัญหาเนื่องจากขาดแคลนผู้ประกอบการทางการแพทย์ ใน พ.ศ. 2433 พระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรง
ราชานุภาพจึงทรงตั้งโรงเรียนฝึกหัดแพทย์ขึ้นชื่อว่า “โรงเรียนแพทยากร” ต่อมาในพ.ศ. 2443 จึงยกขึ้นเป็น
“โรงเรียนราชแพทยาลัย” ในระยะแรกมีระบบการเรียนและการบริการทั้งแบบตะวันตกและแบบไทย มีแพทย์
ตะวันตกที่รักษาแบบตะวันตกและแพทย์ไทยที่ใช้ยาไทยรักษาโรคโดยให้การรักษาควบคู่กันไปตามความสมัครใจ
ของผู้ป่วยที่เลือกรับบริการ สาเหตุจากที่นำการแพทย์แผนไทยมารวม เนื่องจากแพทย์ตะวันตกหายากจึงนำแพทย์
ไทยมาประจำที่โรงพยาบาลด้วย เมื่อเปิดโรงเรียนแพทย์ขึ้นจึงมีการเปิดสอนแพทย์ทั้ง 2 แผนควบคู่กันไป
44
ทว่าระบบแพทย์แผนไทยและตะวันตกมีความขัดแย้งกัน เนื่องด้วยระบบแนวคิดและการปฏิบัติที่แตกต่างกัน
จนกระทั่งต่อมาใน พ.ศ. 2458 สมเด็จฯ กรมหมื่นไชยนาถนเรนทร ทรงดำรงตำแหน่งผู้บังคับบัญชาการโรงเรียน
ราชแพทยาลัย พระองค์ได้ปรับปรุงหลักสูตรการศึกษาธิการแพทย์ จัดระเบียบการสอนวิชาปรุงยา และยกเลิก
42 เสาวภา พรสิริพงษ์ และพรทิพย์ อุศุภรัตน์ (บรรณาธิการ), การบันทึกและการถ่ายทอดความรู้ทางการแพทย์
แผนไทย, 47.
43 วรรณพร บุญญาสถิตย์, “การตอบโต้และตอบสนองต่อกระบวนการเปลี่ยนแปลงแบบตะวันตกของเจ้าในฝ่ายใน ใน
รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว” ใน การรับรู้และการทำความ
เข้าใจอดีต, (กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2549), 125 - 126.
44 สุด แสงวิเชียร, “จุดจบของการแพทย์แผนโบราณและการเริ่มต้นของการแพทย์แผนปัจจุบันของไทย” วารสาร
สังคมศาสตร์การแพทย์ 1, 2 (2521): 22.
