Page 35 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน
P. 35
26
ตะวันตกเริ่มมีอิทธิพลขึ้น กระนั้นเองแม้ส่วนหนึ่งยังคงชื่นชอบแพทย์แผนตะวันตก แต่ชาวสยามส่วนใหญ่ก็ยังคง
37
นิยมแพทย์แผนไทยอยู่
นายแพทย์บรัดเลย์ เปิดโรงพยาบาลแบบตะวันตกขึ้น เมื่อ พ.ศ. 2378 ในระยะแรกยังคงไม่มีผู้เข้าไปรับ
การรักษา แต่แพทย์ชาวตะวันตกก็แสดงประสิทธิภาพของการแพทย์จนเป็นที่รู้จัก อาทิ การผ่าตัดแขนพระภิกษุ
ซึ่งประสบอุบัติเหตุจากดอกไม้ไฟและไฟพะเนียงที่บรรจุดินดำในกระบอกปืนใหญ่ระเบิดในงานฉลองวัดประยูรวงศ์
เมื่อ พ.ศ. 2380 และการแนะนำการปลูกฝีป้องกันไข้ทรพิษ ในพ.ศ. 2385 และยังตีพิมพ์หนังสือทางการแพทย์
แผนตะวันตก คือเรื่อง “คัมภีร์ครรภ์รักษา” ที่มีเนื้อหาเกี่ยวกับอาการโรคและวิธีบำบัดทางสูติกรรม ทั้งนี้เอง
นอกจากทางการแพทย์แล้ว นายแพทย์บรัดเลย์ยังเป็นผู้นำวิทยาการตะวันตกอื่น ๆ เข้ามายังสยาม อาทิ แท่นพิมพ์
เป็นต้น ในขณะที่หมอไทยส่วนใหญ่มิได้สนใจต่อแพทย์แผนตะวันตก ยกเว้นกรมหลวงวงศาธิราชสนิททรงมีความ
สนใจและทรงเข้ารับการศึกษาทางการแพทย์แผนตะวันตกจากหมอบรัดเลย์ จนต่อมาพระองค์ทรงนิพนธ์ “ตำรา
สรรพคุณยา” ซึ่งเป็นตำราแพทย์แผนไทยสมัยใหม่ เพราะตำรายาไทยดั้งเดิมเป็นการกล่าวถึงการประกอบยาอัน
ประกอบด้วยพืชสมุนไพรหลายชนิด ซึ่งนำมารวมกันและต้มผสมกันซึ่งเชื่อว่ารักษาโรคได้ จึงยากต่อการศึกษา
ค้นคว้าและตรวจสอบสรรพคุณของแต่ละพันธุ์พืช เพราะในแต่ละตำรามิได้บันทึกถึงสรรพคุณของแต่ละส่วนของ
พืช อาจเป็นเหตุผลเพื่อป้องกันสูตรยา อย่างไรก็ตาม ในตำรายาของกรมหลวงวงศาธิราชสนิท ได้นำสมุนไพรเป็น
จำนวนกว่า 100 ชนิดมาเขียนสรรพคุณแยกตามรายละเอียดของส่วนต่าง ๆ ในสมุนไพรแต่ละชนิด
บทบาทของแพทย์ตะวันตกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่เข้ามาในประเทศใน
รูปแบบของมิชชันนารีเผยแพร่ศาสนาเริ่มเติบโตขึ้น และการแพทย์แผนตะวันตกที่เข้ามาตั้งแต่ในช่วงปลายสมัย
รัชกาลที่ 3 ก็มีอิทธิพลอยู่ในหมู่บุคคลชั้นสูง แต่ก็ยังมิสามารถโน้มน้าวให้ราษฎรเปลี่ยนความนิยมมารับการรักษา
แบบแผนตะวันตก เพราะความเชื่อในสุขอนามัยและการรักษาของผู้คนในสังคมเมื่อช่วงเวลานั้นเป็นเรื่องที่ต้อง
จัดการดูแลด้วยตนเอง สืบเนื่องตามแบบแผนวัฒนธรรมและความเชื่อเรื่องการรักษาพยาบาลที่ได้รับการปลูกฝังมา
แต่เดิม รัฐชนชั้นปกครองยังไม่มีบทบาทเข้าไปจัดการให้ราษฎรโดยตรง
38
แพทย์ชาวตะวันตกที่มีบทบาทในช่วงสมัยดังกล่าว คือ นายแพทย์ แซมมวล เรย์โนลด์ เฮาส์ (Samuel
Reynolds House, M.D.) โดยเข้ามาสยาม เมื่อพ.ศ. 2390 และเปิดคลินิกรักษาโรค ในช่วง 18 เดือนแรก รักษา
ผู้ป่วยเป็นจำนวน 3,117 ราย นอกจากนั้นยังนำอีเทอร์มาใช้ในการผ่าตัด โดยนำมาทดลองใช้กับกรณีหญิงชรา
37 ประทีป ชุมพล, ประวัติศาสตร์การแพทย์แผนไทย, 151.
38 เสาวภา พรสิริพงษ์ และพรทิพย์ อุศุภรัตน์, บรรณาธิการ, การบันทึกและการถ่ายทอดความรู้ทางการแพทย์
แผนไทย, 78.
