Page 17 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 17
สมเด็จฯ กรมพระยาด ารงราชานุภาพทรงมีพระนิพนธ์ถึงประวัติของท่าน (นิพนธ์เมื่อ
พ.ศ. 2479 หลังจากพระยาโบราณฯ ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 30 เมษายน 2479) ว่า
“พระยาโบราณฯ เป็นผู้รักรู้โบราณคดีโดยอุปนิสัย ชอบอ่าน
หนังสือพระราชพงศาวดารตั้งแต่สมัยยังเป็นนักเรียน พอขึ้นไปรับราชการ
อยู่ ณ พระนครศรีอยุธยาก็ตั้งต้นเที่ยวดูโบราณวัตถุสถานต่างๆ ที่กล่าวถึง
ในหนังสือพระราชพงศาวดาร แห่งใดไม่ปรากฏก็พยายามค้นหา สุดแต่จะมี
เวลาว่างเมื่อใดก็วานชาวบ้านพาบุกป่าฝ่าหนามเที่ยวค้นหาโบราณวัตถุ
สถานมาตั้งแต่ยังเป็นหลวงอนุรักษ์ภูเบศวร จนเป็นพระยาโบราณฯ ก็มี
ความรอบรู้ด้วยได้พบโบราณวัตถุสถานในพระนครศรีอยุธยา ซึ่งผู้อื่นยังไม่
เคยเห็นเป็นอันมาก....พระยาโบราณฯ พยายามหาความรู้เพิ่มเติมอยู่
เสมอเป็นนิจ ทั้งด้วยค้นหาหนังสืออ่านและเที่ยวดูตามท้องที่ บรรดา
หนังสือซึ่งมีความเนื่องถึงพระนครศรีอยุธยา จะเป็นพงศาวดารก็ดี
จดหมายเหตุก็ดี กฎหมายก็ดี ดูเหมือนพระยาโบราฯ จะได้อ่านหมด
26
ไม่มีเว้น และจ าความไว้ได้ด้วย....” (ภาพที่ 4)
ภาพที่ 4 พระยาโบราณราชธานินทร์
ขณะเป็นหลวงอนุรักษ์ภูเบศรถือแผนที่เกาะเมืองพระนครศรีอยุธยาในมือ
(ที่มา: เจ้าคุณกรุง สมุดภาพพระยาโบราณราชธานินทร์ (พร เดชะคุปต์)
กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์โชคชัยการพิมพ์ แอนด์ กราฟฟิค, 2555), 38.)
11
