Page 12 - เอกสารคำสอนทวารวดี - ศรีวิชัย
P. 12
1.2.2 ก ำเนิด “โบรำณคดีสโมสร” ในสมัยรัชกำลที่ 5
ควรกล่าวไว้ด้วยว่าในสมัยรัชกาลที่ 4 นั้นมีการติดต่อกับต่างประเทศอย่างกว้างขวาง
และเป็นช่วงเวลาแห่งการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตก สถานการณ์เช่นนี้คงมีผลท าให้เกิด
ความตื่นตัวในการศึกษาประวัติความเป็นมาของสยามประเทศในหมู่ชนชั้นน าในราชส านัก
จนกระทั่งใน พ.ศ. 2417 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 จึงทรงจัดตั้ง
“หอมิวเซียม” ขึ้นที่พระที่นั่งสหทัยสมาคม (หอคองคอเดีย) โดยมีนายเฮนรี่ อลาบาสเตอร์
(Henry Alabaster) ต้นตระกูลเศวตศิลา เป็นผู้อ านวยการหอมิวเซียม มีนายทัด ศิริสัมพันธ์
(ต่อมาคือ พลโทพระยาสโมสรสรรพการ) เป็นกุเรเตอร์ (curator) ต่อมาหอมิวเซียมนี้ได้ยก
17
ฐานะขึ้นเป็น “กรมพิพิธภัณฑ์” ใน พ.ศ. 2431
จนกระทั่งใน พ.ศ. 2450 รัชกาลที่ 5 จึงทรงมีพระราชด ารัสจัดตั้ง “โบรำณคดีสโมสร”
หรือ “สมำคมสืบสวนของบุรำณในประเทศสยำม” ขึ้น เพื่อเป็นที่ชุมนุมของนักปราชญ์หรือ
ผู้สนใจในเรื่องราวทางประวัติศาสตร์หรือพงศาวดาร (เป็นการท างานด้านเอกสารโบราณเสีย
เป็นส่วนใหญ่) โดยรัชกาลที่ 5 มีพระราชด ารัสตอนหนึ่งว่า
“...จึงขอชักชวนท่านทั้งหลายแต่ในสโมสรประชุมกันครั้งแรกนี้
ให้กระท าในใจไว้ว่าเราจะค้นหาข้อความเรื่องราวของประเทศสยาม ไม่ว่า
เมืองใดชาติใดวงษ์ใดสมัยใด รวบรวมเรียบเรียงขึ้นเปนเรื่องราวของ
ประเทศสยาม จับเดิมตั้งแต่ 1000 ปีลงมา เรื่องราวเหล่านี้คงจะต้องจับ
ตั้งแต่เมืองหลวง ไนยหนึ่งเรียกว่า หาง ห้าง ฤาช้าง ซึ่งเปนที่ตั้งของชาติ
ไทยแต่ต้นเดิม ลงมาจนถึงเมืองเชียงแสน เชียงราย เชียงใหม่ สวรรคโลก
โศกโขทัย อยุทธยาเก่า อยุทธยาใหม่ แลเมืองลโว้ ลพบุรี นครไชยศรี
พิศณุโลกย์ เมืองสรรค์ สุพรรณ กาญจนบุรี เพชรบุรี เหล่านี้เปนต้นบรรดา
ซึ่งได้เปนใหญ่ในกาลครั้งใดครั้งหนึ่ง แล้วรวบรวมมาเปนประเทศสยาม
18
อันหนึ่งอันเดียวนี้...”
นอกจากนี้เมื่อวันที่ 15 ตุลาคม พ.ศ. 2451 รัชกาลที่ 5 ยังมี “พระบรมรำชโองกำร
ด ำรัสสั่งให้ส ำรวจล ำน ้ำเก่ำ” ดังความว่า
“พรบาทสมเด็จพรจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จพรราชด าเนิน
ประพาสล าน ้ามขามเท่า ประทับอยู่น่าที่ว่าการมณฑลนครสวรรค์ ทรงพร
ราชด าริห์ว่า จดหมายเหตุการในพรราชอาณาจักรกรุงสยามนี้ มีข้อความ
ซึ่งกล่าวถึงเมืองแลต าบลอันไม่มีปรากฏว่าอยู่แห่งใด ...ได้ทรงพรราชด าริห์
เห็นมานานแล้วว่าจดหมายเหตุการณ์ของเรา ไม่มีแห่งใดได้เอาใจใส่ใน
6
