Page 26 - รายงานวิจัยร้านยาหมอหวาน

17

3. ให้รู้จักสรรพคุณยา

4. ให้รู้รสยาทั้ง 9 ประการ

นอกจากนี้ จากตำราพระโอสถพระนารายณ์ ยังระบุตำราอ้างอิงจำนวนสองเล่ม คือ “คัมภีร์มหาโชติรัตน”

22
มีเนื้อหาอธิบายถึงเรื่องรอบเดือนและการคลอดบุตรของสตรี และ “คัมภีร์โรคนิทาน” มีเนื้อหาถึงสาเหตุของ
23
อาการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นใน 4 ฤดูจากอิทธิพลของสภาพอากาศ

ทั้งนี้จากกระแสการเข้ามาของชาวตะวันตก ก่อให้เกิดบันทึกทางประวัติศาสตร์เกี่ยวกับการแพทย์ไทยอีก

ด้วย นั่นคือ เดอ ลาลูแบร์ (De la lubere) ได้บันทึกถึงการรักษาด้วยแพทย์แผนไทยของชาวสยามว่า มิได้มีการ

กระทำอันเป็นวิทยาศาสตร์ และมีหลักการปรุงยาที่ถือเอาจากตำราจากบรรพบุรุษ กระนั้นเองเขาก็ให้ความเห็นถึง

24
แพทย์แผนไทยว่า “...บำบัดให้หายไปได้มิใช่น้อย...” หรือบันทึกของ นิโคลาส แชร์แวส (Nicolas Gervaise) ซึ่ง
กล่าวถึงภูมิประเทศของของชาวสยามที่มีพื้นที่ป่ามาก และมีอาหาร พืชพรรณสมุนไพรและผลไม้ หลากหลายชนิด
และยังกล่าวถึงแพทย์แผนไทยในสมัยอยุธยา ดังต่อไปนี้

“...ส่วนแพทย์ในประเทศสยามนั้นเหมือนกับหมอบ้านนอกในประเทศเรา (ฝรั่งเศส) คือเป็นทั้งเภสัชกร

และศัลยแพทย์ด้วย เขาปรุงน้ำมันทาและโอสถขึ้นเองตามความประสงค์ โอสถเหล่านี้มีสรรพคุณครอบจักรวาลคือ

รักษาโรคได้ร้อยแปด มีการให้อดของแสลงเป็นต้นเป็นประธาน แล้วให้ต้มน้ำยาอาบติดต่อกันเป็นเวลาหลายวัน

เพื่อบำบัดอาการไข้ สำหรับโรคไขข้ออักเสบ เขานวดบริเวณที่มีอาการปวดแล้วเอาก้อนกรวดเผาไฟห่อผ้าประคบ
การกรอกก็ใช้สำหรับอาการโรคปวดหัวมัวตาโดยใช้กรอกด้วยเขาควาย เป็นที่น่าเสียดายว่าหมอเหล่านี้ไม่รู้จัก

อาการโรคอย่างอื่นเลย และโอสถของพวกเขาก็ปรุงขึ้นโดยมิได้มีการรักษาหรือผ่านทฤษฎีจากการปฏิบัติมาอย่าง

ช่ำชองแล้วเลย เขามีความรู้ทางเคมีพอใช้ และการปรุงยาวิเศษขึ้นมา ถ้าได้รู้สรรพคุณของต้นไม้ที่ใช้ทำยาดีกว่านี้

และสรรพคุณสมุนไพรต่าง ๆที่ พบอยู่ในที่ทั่วไป...” และแชร์แวสยังกล่าวถึงบทบาทของพระสงฆ์บางรูปที่มีความ

เชี่ยวชาญเรื่องการรักษาผู้ป่วยและรู้จักการใช้สมุนไพรเป็นอย่างดี

นอกจากนี้แล้วการแพทย์แผนตะวันตกก็เข้ามามีบทบาทในสังคมอยุธยา โดยเมื่อ พ.ศ. 2219 นายแพทย์

ชาร์บอนโน (Charbonneau) แพทย์ในคณะมิชชันนารีฝรั่งเศสเข้ามาทำงานในโรงพยาบาลในกรุงอยุธยา โดยได้รับ

พระบรมราชานุญาตจากสมเด็จพระนารายณ์มหาราชในการก่อตั้งโรงพยาบาลซึ่งได้รับการจัดการดูแลโดยคณะ

22
ชยันต์ พิเชียรสุนทร, คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์, 65.
23 เรื่องเดียวกัน, 67.
24 เดอ ลาลูแบร์ แปลโดย สันต์ ท. โกมลบุตร, จดหมายเหตุลาลูแบร์ ฉบับสมบูรณ์ เล่ม 1, (พระนคร: สำนักพิมพ์

ก้าวหน้า, 2510), 278.