Page 33 - วิชาการพยาบาลสาธารณภัยเล่มที่ 2 : สถาบันการพยาบาลศรีสวรินทิรา สภากาชาดไทย

4. การปฐมพยาบาลผู้ประสบภัยที่มีการบาดเจ็บจากแผลไหม้ (First aid for Burns)

4.1 การปฐมพยาบาลผู้ประสบภัยที่มีการบาดเจ็บจากแผลไหม้

แผลไหม้ หมายถึง การที่ผิวหนังถูกท าลายด้วยความร้อนทั้งความร้อนแห้งและความร้อนเปียก ไฟฟ้า
สารเคมี และรังสี เกิดได้ตั้งแต่หนังก าพร้า (Epidermis) หนังแท้ (Dermis) จนถึงกระดูก (Bone)
4.1.1 การประเมินความรุนแรงของแผลไหม้ พิจารณาได้จาก
1) ความลึกของแผลไหม้ แบ่งเป็น 3 ระดับคือ

- แผลไหม้ระดับ 1 (Superficial burns or first degree burns) เป็นการบาดเจ็บที่เกิด
กับผิวหนังชั้นนอกสุดหรือหนังก าพร้า (Epidermis) จะพบว่าผิวหนังมีสีชมพูหรือสีแดง บวมเล็กน้อย ไม่มีถุงน้ า
พองใส (Blister) มีอาการปวดแสบปวดร้อน อาจเกิดจากการตากแดดเป็นเวลานานๆ หรือถูกเปลวไฟ แผล
ระดับนี้จะดีขึ้นใน 1-2 วัน และหายได้ใน 1 สัปดาห์

- แผลไหม้ระดับ 2 (Partial thickness burns or second degree burns) เป็นการ
บาดเจ็บที่ลึกถึงผิวหนังชั้นในจากการสัมผัสกับของเหลวร้อน เปลวไฟ หรือน้ าร้อนลวกแบ่งเป็น 2 ระดับ คือ
- Superficial partial thickness มีการบาดเจ็บหรือท าลายชั้นหนังก าพร้าทั้งหมด
และบางส่วนของหนังแท้ Skin appendage (ต่อมเหงื่อ ต่อมไขมัน รากขน) ยังคงอยู่ ผิวจะมีสีแดง มีถุงน้ าพอง

ใส ปวดแสบมาก แผลจะหายประมาณ 7-14 วัน
- Deep partial thickness มีการบาดเจ็บหรือท าลายชั้นหนังก าพร้าทั้งหมดและ
ส่วนมากของหนังแท้ Skin appendage (ต่อมเหงื่อ ต่อมไขมัน รากขน) ถูกท าลายแต่ยังคงเหลืออยู่บ้าง ผิวสี

ขาวซีด ถุงน้ าพองใสมีน้อยหรือแฟบ ปวดแสบลดลง แผลจะหายประมาณ 14-28 วัน
- แผลไหม้ระดับ 3 (Full thickness burns or third degree burns) เป็นการบาดเจ็บ
ที่ลึกลงไปกว่าระดับ 2 ผิวหนังถูกท าลายทุกชั้น รวมทั้ง Skin appendage ทั้งหมด รวมถึงชั้นกล้ามเนื้อหรือ
กระดูก แผลมีสีขาว ซีด เหลือง น้ าตาลไหม้หรือด า หนาแข็งเหมือนแผ่นหนัง แห้งและกร้าน ไม่มีอาการ
เจ็บปวด ยกเว้นการเจ็บปวดจากแรงกด (pressure)

2) ความกว้างของแผลไหม้ โดยค านวณเป็นเปอร์เซนต์ของพื้นที่ผิวของร่างกาย การค านวณ
ขนาดของแผลไหม้จะค านวณเฉพาะแผลไหม้ระดับ 2 และ 3 เท่านั้น วิธีที่นิยมใช้ค านวณ คือ Rule of nines
ค านวณโดยแบ่งร่างกายออกเป็นส่วนๆ เป็นวิธีที่ง่าย และประเมินได้รวดเร็ว นิยมใช้กับแผลไหม้ในผู้ใหญ่ (หาก

ใช้กับเด็กต้องระวัง เนื่องจากขนาดศีรษะต่อสัดส่วนของร่างกายเปลี่ยนแปลงตามอายุ) การคิดเปอร์เซ็นต์ของ
ร่างกาย ดังนี้
ส่วนของร่างกาย เปอร์เซนต์ (%)
ศีรษะ-คอ (หน้า-หลัง) 9

แขนแต่ละข้าง (หน้า-หลัง) 9 (รวม 2 ข้าง = 18)
ขาแต่ละข้าง (หน้า-หลัง) 18 (รวม 2 ข้าง = 36)
ล าตัวด้านหน้า (หน้าอก = 9, ท้อง = 9) 18

ล าตัวด้านหลัง (หน้าอก = 9, ท้อง = 9) 18
อวัยวะสืบพันธุ์ 1

33