Page 154 - อัยการนิเทศ (หนังสือราชการของสำนักงานอัยการสูงสุด) เล่มที่ 86 พ.ศ. 2564

ทั้งนี้ ในเชิงโครงสร้างองค์กร กฎบัตรอาเซียนได้กำหนดให้มีคณะมนตรีประชาคมอาเซียน
โดยแบ่งประชาคมอาเซียนออกเป็น ๓ เสาหลัก (Three Pillars) ตามแนวทางของปฏิญญาเซบู คือ
ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN Political - Security Community)

ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community) และประชาคมสังคมและ
วัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Socio - Cultural Community) ซึ่งแต่ละเสาหลักต่างก็มีแผนงานการ
จัดตั้ง (Blueprint) เป็นของตัวเอง ดังจะกล่าวถึงโดยละเอียดต่อไป

๒. หลักการพื้นฐานของอาเซียนและค่านิยมในแบบอาเซียน

จากการก่อตั้งขึ้นภายใต้บริบทการสร้างชาติของรัฐสมาชิกซึ่งส่วนใหญ่เพิ่งได้รับเอกราชหลุดพ้น
จากการเป็นอาณานิคมของชาติมหาอำนาจและการช่วงชิงกันระหว่างโลกทุนนิยมเสรีและ
โลกคอมมิวนิสต์ดังกล่าวข้างต้น อาเซียนจึงก่อตั้งขึ้นมาบนหลักการพื้นฐาน คือ การไม่แทรกแซง
(Non - Interference) การตัดสินใจโดยยินยอมพร้อมใจและอาศัยฉันทามติ (Consensus

Decision Making) ความไม่เป็นทางการ (Informality) และการหลีกเลี่ยงความเป็นสถาบันเกิน
ส่วน (Avoidance of Excessive Institution) ซึ่งต่อมาได้กลายเป็นแนวปฏิบัติของรัฐสมาชิก
อาเซียน เรียกว่า “ASEAN Way” ๔

หลักการและแนวปฏิบัติดังกล่าวนั้น ได้รับการรองรับและยืนยันให้ชัดเจนยิ่งขึ้นในปี พ.ศ. ๒๕๑๙
(ค.ศ. ๑๙๗๖) ภายใต้สนธิสัญญามิตรภาพและความร่วมมือในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
(Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia) ซึ่งระบุให้รัฐสมาชิกอาเซียนยึดถือ
๕
หลักการพื้นฐานเป็นแนวทาง คือ
(๑) การเคารพซึ่งกันและกันในเอกราช อธิปไตย ความเสมอภาค บูรณภาพแห่งดินแดน และ
อัตลักษณ์แห่งชาติของรัฐสมาชิกอาเซียนทั้งปวง
(๒) สิทธิของทุกรัฐที่จะธำรงประชาชาติของตนโดยปราศจากการแทรกแซง การบ่อนทำลาย
และการบังคับจากภายนอก
(๓) การไม่แทรกแซงกิจการภายในของกันและกัน
(๔) การระงับความแตกต่างและข้อพิพาทโดยสันติวิธี
(๕) การไม่ข่มขู่ว่าจะใช้กำลังหรือใช้กำลัง และ
(๖) ความร่วมมือระหว่างกันที่มีประสิทธิภาพ

ต่อมา เมื่อได้มีการประกาศใช้กฎบัตรอาเซียน (ASEAN Charter) ในปี พ.ศ. ๒๕๕๑ (ค.ศ. ๒๐๐๘)

แม้กฎบัตรอาเซียนดังกล่าวจะเน้นในเรื่องของการมีวิสัยทัศน์ร่วมกันของรัฐสมาชิกรวมถึงผล
ประโยชน์ร่วมกันในมิติทางเศรษฐกิจและสังคมวัฒนธรรมมากขึ้นกว่าเดิมซึ่งอาเซียนอยู่ภายใต้
บริบทการเมืองโลกยุคสงครามเย็นและการได้รับเอกราชของรัฐสมาชิกก็ตาม แต่หลักการพื้นฐานที่
กฎบัตรอาเซียนได้รองรับไว้ก็ยังคงไม่อาจหลุดพ้นไปจากหลักการพื้นฐานและแนวปฏิบัติที่สืบมานับ

๔ Johan Saravanamuttu, ‘Wither the ASEAN Security Community? Some Reflections’ (๒๐๐๕) ๑ International
Journal of Asia Pacific Studies ๔๖-๔๗
๕
Cebu Declaration on the Acceleration of the Establishment of an ASEAN Community by ๒๐๑๕, ๑๓ January ๒๐๐๓

144 บทความ